Burgerparticipatie in de opsporing

21/04/2010 09:31

Het Programma Politie en Wetenschap

Een onderzoek naar initiatieven om burgers actief bij de politiële opsporing te betrekken', nieuwe uitgave in de reeks Politie-kunde van het Programma Politie en Wetenschap.

Nieuwe initiatieven om burgers actief te betrekken bij opsporing succesvol. Al dient gewaakt voor wildgroei.

Op tal van plaatsen binnen de politie wordt geëxperimenteerd met creatieve manieren om burgers bij de opsporing te betrekken. Daarbij wordt handig gebruik gemaakt van nieuwe media. Voorbeelden zijn internetsites, mail-alerts en sms-bommen. Die maken het ook mogelijk in heterdaadsituaties snel burgers als mogelijke getuigen te mobiliseren wat de pakkans vergroot. Ook worden burgers uitgenodigd actief mee te denken bij lopend of opnieuw opgestart onderzoek (cold cases). Hoewel sommige burgers de burgerparticipatie zien als een inbreuk op de privacy - bijvoorbeeld bij een ongevraagd sms-je van de politie - zijn burgers in het algemeen erg positief over deze vormen van burgerparticipatie. Het draagt bij aan hun vertrouwen in de politie. Voorwaarde is wel dat ze beter geïnformeerd worden over relevante uitkomsten en resultaten van hun inspanningen. Voorts moet binnen de politie gewaakt worden voor wildgroei en dienen initiatieven en ervaringen beter uitgewisseld te worden.

Dit zijn enkele van de belangrijkste uitkomsten van een landelijke inventarisatie van nieuwe initiatieven om burgers actief bij de opsporing te betrekken, welke in opdracht van Politie en Wetenschap is uitgevoerd door Bureau Beke in Arnhem. Er is een overzicht gemaakt van alle vormen van burgerparticipatie waarmee in de 25 regiokorpsen ervaring is opgedaan. Daaruit, en op basis van wat uit de literatuur bekend is over mogelijke) opbrengsten en effecten, is een aantal vernieuwende vormen geselecteerd die aan een nadere analyse zijn onderworpen. In kaart is gebracht wat de belangrijkste kenmerken en, voor zover bekend, opbrengsten zijn en de randvoorwaarden voor succesvolle toepassing. Daarbij is ook gesproken met participerende burgers en is verder gebruik gemaakt van reacties van burgers op internetfora en in voorhanden evaluatierapporten. De bbetrokkenheid en tevredenheid van burgers worden gezien als belangrijke criteria voor succes. De effectieve bijdrage aan het opsporingsproces laat zich, op basis van bestaan-de literatuur, maar zeer beperkt in kaart brengen.

Getuigenverhoren en buurtonderzoek zijn klassieke methoden om in en tbv opspringsonderzoeken informatie van burgers te verkrijgen. In het laatste decennium zijn er tal van innovatieve en creatieve manieren bijgekomen om de burger bij het politiewerk te betrek-ken waarop volop gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden van de 'nieuwe media'. Nieuwe technieken en mediakanalen maken het nu mogelijk opsporingsboodschappen en masse over te brengen. De vraag die daarbij rijst is welke innovatieve vormen van burgerparticipatie er anno 2010 door de politie worden toegepast en wat deze opleveren voor de opsporing. En wat vinden burgers ervan dat zij via steeds meer kanalen door de politie om informatie worden gevraagd?

Het onderzoek laat zien dat er bij de Nederlandse politie op veel plaatsen geëxperimenteerd is en wordt met allerlei manieren om burgers actief bij de opsporing te betrekken. In het boek worden twaalf vernieuwende vormen van burgerparticipatie beschreven. Daarbij gaat het vooral om vormen waarbij gebruik wordt gemaakt van internet en (mobiele) telefonie zoals internetsites, mail-alerts en sms-bommen. Maar ook om creatieve vormen zoals het gebruiken van posters en flyers. Zie bijgevoegd casusvoorbeeld.

Dertig tips na sms-bom Veenendaal

VEENENDAAL - De politie heeft dertig tips gekregen over de brute overvallen in Veenendaal enkele weken geleden. Dat meldde de politie woensdag.

De tips kwamen binnen na een sms-bom aan duizend mogelijke getuigen en een reconstructie in het televisieprogramma Opsporing Verzocht dinsdag.

Enkele weken geleden werd Veenendaal opgeschrikt door drie berovingen op straat. Een van de slachtoffers werd daarbij naakt op het spoor gelegd en een an-der belandde met messteken in het ziekenhuis. De gemeente zette daarna extra toezicht in, vooral in de weekeinden.

Tevreden

Een woordvoerder van de politie laat weten tevreden te zijn met het resultaat van de sms'jes. ,,Er zit zeker interessante informatie bij waarmee we verder aan de slag kunnen gaan'', aldus de zegsman. De politie gaat ervan uit dat de daders uit Veenendaal komen en dat waarschijnlijk hetzelfde groepje de overvallen heeft gepleegd.

Bron: ANP

De meeste van deze vormen van burgerparticipatie zijn feitelijk 'oude methoden in een nieuw jasje': nieuwe manieren om burgers op te roepen om te getuigen. Maar sommige gaan ook verder, wanneer niet een beroep op burgers wordt gedaan om te getuigen maar om actief mee te denken: de burger als 'co-rechercheur'. De burger krijgt dan bijvoorbeeld de kans mee te denken met een lopend opsporingsonderzoek dat op internet wordt geplaatst zoals op www.politieonderzoeken.nl..

Dankzij de nieuwe communicatiemiddelen kan er in heterdaadsituaties snel een beroep worden gedaan op potentiële getuigen waardoor de pak- en ophelderingskans worden vergroot. Bovenal legitimeert een 'gouden tip' over een ernstig misdrijf elke inspanning van de zijde van de politie en de burger.

In het algemeen zijn burgers positief over initiatieven om hen actief bij de opsporing te betrekken. Ze voelen zich serieus genomen door de politie en geven aan meer grip op de eigen veiligheidssituatie te hebben doordat ze beter op de hoogte zijn wat er in hun om-geving gebeurt. Meer betrokkenheid lijkt een positief effect te hebben op de alertheid van burgers en hun vertrouwen in de politie.

Maar niet alle initiatieven worden door eenieder even positief beoordeeld. Zo wordt het ongevraagd ontvangen van sms-jes van de kant van de politie niet door alle burgers ge-waardeerd en door sommige als een inbreuk op de privacy ervaren.

Het onderzoek leert dat er een aantal belangrijke randvoorwaarden zijn om de dooront-wikkeling van vormen van burgerparticipatie goed te stroomlijnen. Zo blijkt allereerst dat verschillende politiekorpsen soms met min of meer dezelfde methoden experimenteren. Dit veroorzaakt enige wildgroei die zowel bij politie als bij burgers verwarring kan oproe-pen. Het centraal bundelen, doorontwikkelen en coördineren van het toepassen van bur-gerparticipatie is daarom wenselijk. Daarnaast is borging en onderhoud van belang. Vaak komen initiatieven van een zeer enthousiaste politiemensen op de werkvloer maar is er geen ruimte voor verdere ontwikkeling en bloedt het dood. Ten overstaan van de burger is een goede communicatie belangrijk. Terugkoppeling van resultaten die zijn behaald dankzij de reactie van burgers stimuleert de participatie en vergroot de betrokkenheid.