Persbericht 22 april 2010
Wenkbrauwen Sacha de Boer bron voor avatar
Hoewel ze zich daar niet altijd bewust van zijn, gebruiken Sacha de Boer en andere nieuwslezers wenkbrauwen en hoofd om eigenschappen van hun nieuwsberichten duidelijk te maken, bijvoorbeeld om belangrijke woorden te benadrukken of om aan te geven of ze over een luchtig of ernstig onderwerp praten. Onderzoek aan de Universiteit van Tilburg laat zien hoe en wanneer nieuwslezers visuele expressies gebruiken. De informatie kan worden gebruikt om betere avatars te maken - door digitale technieken geanimeerde gezichten waarmee mensen natuurgetrouw met computers kunnen communiceren.
Nieuwslezers zoals Sacha de Boer geven aan dat ze in hun berichtgeving neutraal proberen over te komen, en hun gezichten neutraal houden bij het uitspreken van het nieuws. Maar registratie met digitale camera's en analyse van de beelden laten zeer nauwkeurig zien wanneer en bij welke woorden zij wenkbrauwen of hoofd bewegen. Woorden die verbaal worden benadrukt, krijgen bijvoorbeeld extra gewicht door gezichtsexpressies.
Het onderzoek naar de nieuwslezers - naast Sacha de Boer werden onder andere Philip Freriks, Rick van de Westelaken en Jeanet Schuurman bestudeerd - onderstreept het belang van non-verbale communicatie bij het overbrengen van een boodschap. Nu is dat op zich geen nieuws: in de eerste eeuw beschreef Quintillianus in de Institutio orataria al dat een goede spreker de inhoud van zijn rede kracht bij kan zetten door een bijpassende expressieve stijl, en animators van alle tijden weten dat gezichtsuitdrukkingen belangrijk zijn om een karakter geloofwaardig te maken. Maar dit onderzoek, uitgevoerd door het Tilburg Centre for Creative Computing (TiCC) laat precies zien hoe groot de kans is dat bij een bepaald woord wenkbrauwen of hoofd worden bewogen. Die gegevens zijn onontbeerlijk om een computer te ' leren' een overtuigende avatar te creëren. Als een dergelijke avatar bijvoorbeeld bij ieder woord dat moet worden benadrukt een digitale wenkbrauw optrekt, dan komt dat over als onnatuurlijk, om niet te zeggen neurotisch.
Het onderzoek past binnen een nieuw terrein, optical phonetics, dat zich bezighoudt met de relatie tussen gesproken boodschap en visuele informatie. Eerder onderzoek van TiCC toont bijvoorbeeld aan dat een woord dat twee keer identiek wordt uitgesproken, maar eerst zonder, en daarna met opgetrokken wenkbrauwen, de tweede keer anders wordt gepercipieerd. Een woord met wenkbrauwbeweging komt veel 'nadrukkelijker' over.
Het onderzoek naar de journaallezers laat niet alleen zien dat met gezichtsexpressie bepaalde woorden worden onderstreept, maar ook dat het onderwerp van belang is: de gezichtsuitdrukkingen bij leuke berichten zijn doorgaans expressiever dan bij meer ernstige onderwerpen. En ook het doelpubliek speelt een rol: presentatoren van het jeugdjournaal blijken bijvoorbeeld expressiever. Overigens zijn nieuwslezers al langer bron van onderzoek en technologische innovatie. De stem van Philip Bloemendal - jarenlang presentator van het Polygoonjournaal - was een inspiratiebron voor de ontwikkeling van spraakcomputers.
Universiteit van Tilburg