Senternovem
22-04-2010 |
Sluiten nutriëntenkringloop: Wapen in de strijd tegen toekomstig
fosfaattekort
Een consortium van onder meer agro-industriële bedrijven werkt
momenteel aan een business case voor het sluiten van de kringloop van
plantenvoedingsstoffen. De innovatiealliantie van de akkerbouw
Kiemkracht heeft de leidende rol in het consortium. De business case
concentreert zich op het terugwinnen van fosfaat - een grondstof die
nog maar beperkt economisch winbaar voorradig is - en andere nutriënten
uit reststromen in de agro-industrie. Het is de uitwerking van het
projectvoorstel dat eind vorig jaar als een van de twee winnaars uit de
bus kwam tijdens de beauty contest Cradle to Cradle & Energie.
"De voor de landbouw essentiële voedingsstof fosfaat is net als olie
een eindige grondstof die mogelijk zijn piekproductie al heeft gehad,"
licht Rob van Haren van Kiemkracht de aanleiding voor het project toe.
"Dat terwijl we ongeveer 80 procent van het fosfaat dat we jaarlijks
winnen ook weer lozen in onze omgeving. Dat gaat gewoon verloren en
leidt bovendien tot milieuproblemen. In het project richten we ons
daarom op technieken die het mogelijk maken om fosfaat terug te winnen
uit rest- en afvalstromen; bijvoorbeeld uit perswater dat vrijkomt bij
het persen van suikerbieten en aardappels. Wanneer je daar de fosfaten
- maar ook kali en stikstof - uit isoleert levert dat enerzijds een
vorm van kunstmest op en anderzijds een processtroom die beter verder
verwerkt kan worden omdat de zouten eruit zijn gehaald."
Impact op energieverbruik
Op het eerste gezicht lijkt het sluiten van de nutriëntenkringloop een
geringe directe impact te hebben op het energieverbruik. "Maar", zegt
Van Haren: "Fosfaat wordt gewonnen uit rots die vaak verontreinigd is
met cadmium, en het reinigen is een zeer energie-intensief proces."
Daarnaast vergt ook de productie van stikstof veel energie en ten
slotte is de gehele bio-energiekolom afhankelijk van elementen als
fosfaat. In het consortium nemen naast Kiemkracht, een alliantie van
het InnovatieNetwerk en het Productschap Akkerbouw, ook Cosun (onder
meer Suikerunie en Duynie) AVEBE, Friesland Campina, Courage, Bioclear
en de Universiteit van Groningen deel. Deze partijen zijn bereid zelf
te investeren in het sluiten van de nutriëntenkringloop. Niet in de
laatste plaats omdat de achterban / coöperatieleden van deze bedrijven
de voedingsstoffen weer op het land nodig hebben.
Materiaal in keten terugbrengen
De werkgroep C2C & Energie, initiatiefnemer van de beauty contest,
waarbij het `fosfaat-consortium' als winnaar uit de bus kwam, richt
zich op het raakvlak van het efficiënt en effectief gebruik van
materialen en het streven naar een duurzame energiehuishouding en de
vraag of deze samengaan. Werkgroepvoorzitter Herman de Boon: "Een van
de principes van C2C is dat je kringlopen definieert en zoveel mogelijk
materiaal na gebruik weer terugbrengt in de keten zodat er zo weinig
mogelijk materiaal verloren gaat. Daarbij gaat het er ook om meerdere
schakels of een gehele keten zo energie-efficiënt en -effectief
mogelijk in te richten: soms is wat de een aan warmteoverschot heeft
nuttig voor een ander."
Partijen bij elkaar brengen
Het sluiten van kringlopen is zeker niet alleen een kwestie van
techniek, maakt De Boon duidelijk: "Er is bijna geen bedrijf of
situatie waarin de totale kringloop in handen is van een partij. Je
hebt altijd consortia nodig. Dat is op zich al een ingewikkeld proces
om partijen met verschillende doelstellingen en incentives bij elkaar
te krijgen en een gemeenschappelijk doel te formuleren. Naast het in
kaart brengen van kringlopen richten zetten we ons daarom ook in voor
het samenbrengen van partijen. Dat is ook de reden waarom we de
prijsvraag hebben georganiseerd waarmee we partijen uitnodigden om met
voorstellen te komen."