Rijksvoorlichtingsdienst

Forse reductie gewelds- en vermogensdelicten

Het aantal gewelds- en vermogensmisdrijven en fietsendiefstallen is de afgelopen drie jaar fors gedaald. Verder zijn er minder veelplegers en daalt de recidive. Het bedrijfsleven ondervindt substantieel minder criminaliteit en de overheid heeft tientallen miljoenen crimineel verkregen winsten afgenomen. Alleen de overlast en verloedering nemen niet genoeg af. Met name vorig jaar is het aantal vandalisme-incidenten gestegen. Veertig gemeenten krijgen voor dit en volgend jaar 153 miljoen euro voor de aanpak van overlast en verloedering. Dat zijn de voornaamste resultaten in de verantwoordingsbrief Veiligheid Begint Bij Voorkomen die vandaag door minister Hirsch Ballin van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de Tweede Kamer is gezonden.

Met het project "Veiligheid Begint Bij Voorkomen" (VBBV) werkt het kabinet aan het terugdringen van de criminaliteit in Nederland. Het project komt voort uit de pijler veiligheid van het beleidsprogramma van het kabinet. Hoewel het project niet de hele beoogde looptijd heeft kunnen volmaken zijn er in de afgelopen drie jaar goede resultaten geboekt en zijn enkele belangrijke doelstellingen reeds behaald.

Een van die doelstellingen was het terugdringen van de vermogens- en geweldscriminaliteit met 25% in de periode 2002-2010. De vermogensdoelstelling is al in 2009 ruimschoots behaald. De beoogde reductie van de geweldscriminaliteit in 2009 al op 1% na gehaald. De cijfers over 2009 laten overigens ook zien dat de daling vorig jaar is afgevlakt.

Verder was de doelstelling om in de meetperiode het aantal fietsendiefstallen met 100.000 terug te brengen. Dat aantal blijkt nu ruim gehaald met 222.000 minder fietsendiefstallen. Deze cijfers zijn gebaseerd op de vandaag verschenen Integrale Veiligheidsmonitor 2009, een slachtofferenquête onder 200.000 burgers.

Bedrijfsleven

Uit de verantwoordingsrapportage dat de criminaliteit tegen het bedrijfsleven substantieel is verminderd. De eveneens vandaag verschenen Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven, een uitgave van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie waarbij 37.000 bedrijven zijn bevraagd, maakt inzichtelijk dat het aantal delicten tegen het bedrijfsleven sinds 2004 gedaald is van 2,9 miljoen naar 2,3 miljoen in 2009. Het gaat daarbij om de sectoren bouw, detailhandel, horeca, transport en dienstverlening. Het slachtofferschap is in alle sectoren zichtbaar gedaald ten opzichte van 2004. In 2004 had 49% van de bedrijven in de detailhandel te maken met één of meer vormen van criminaliteit, in 2009 was dit 43%. In de horeca was in 2004 47% van de bedrijven slachtoffer van criminaliteit, in 2009 was dit 43%. De zakelijke dienstverlening en de bouw hebben in 2009 relatief het minst met criminaliteit te maken; respectievelijk 21% en 25% van de vestigingen is daar slachtoffer van criminaliteit. Binnen de transportsector is 32% van de vestigingen getroffen door criminaliteit. De totale schade als gevolg van criminaliteit is gedaald van 686 miljoen in 2004 naar 599 miljoen in 2009, een daling van 13%. Met samenwerking en doelgerichte acties, gestimuleerd vanuit de taskforce Overvalcriminaliteit, willen het bedrijfsleven en de overheid het aantal overvallen verder terug te dringen. De eerste resultaten zijn positief, in het eerste kwartaal van dit jaar daalde het aantal overvallen met 6% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Veelplegers

Het aantal veelplegers is gedaald. Uit de monitor Veelplegers 2010 van het WODC blijkt dat het aantal geregistreerde zeer actieve veelplegers in 2007 ten opzichte van 2003 met 7% is gedaald. Het aandeel veelplegers binnen de totale populatie verdachten is eveneens gedaald net als het aandeel processen-verbaal dat voor rekening komt van de veelplegers in het totale aantal processen-verbaal. Met andere woorden; de veelplegers komen minder vaak voor in de misdaadstatistieken. Uit het eerder verschenen recidivebericht van het WODC werd al duidelijk dat de recidive voor het eerst op alle fronten daalt. Van alle volwassenen die in 2006 een penitentiaire inrichting verlieten had 54,1% binnen twee jaar een nieuw justitiecontact. In 2002 was dit nog 59%. Van de jeugdige daders had in 2006 40,3% binnen 2 jaar een nieuw justitiecontact. Dat betekent weliswaar een daling van 1,3%-punt ten opzichte van het jaar daarvoor, maar het percentage is nog wel iets hoger dan in 2002.

Minder zichtbare criminaliteit

De afgelopen kabinetsperiode is meer dan voorheen aandacht gegeven aan de bestrijding van ernstige (georganiseerde) criminaliteit. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de hennepteelt, witwassen, fraude, kinderporno en cybercrime. Het Landelijk Parket van het openbaar ministerie heeft in 2007 en 2008 meer dan 200 projectmatige onderzoeken gedaan naar georganiseerde misdaad. De regioparketten deden in 2008 173 van dit soort trajecten (een kwart meer dan in 2007). Naast de witwasonderzoeken van de politie, heeft de FIOD-ECD in 2009 in totaal 146 witwasonderzoeken afgerond Hiermee is ten opzichte van 2008 (127 zaken) en 2007 (92 zaken) de stijgende lijn gecontinueerd. De extra impuls aan de ontneming van criminele vermogens wordt al zichtbaar in de cijfers. Mede onder invloed van het versterkingsprogramma Financieel Economische Criminaliteit nam het incassobedrag toe van ¤ 23,5 miljoen in 2008 tot ¤ 39 miljoen in 2009. Op dit moment beheert het Openbaar Ministerie circa ¤ 618 miljoen aan conservatoir beslag. Bij de politie zijn ook goede resultaten geboekt met de zogeheten patseraanpak. Hierbij worden goederen van criminelen in beslag genomen op verdenking van witwassen. Na veroordeling worden deze goederen verbeurdverklaard (¤ 7,7 miljoen in 2008 en ¤ 11,7 miljoen in 2009).

Overlast en verloedering

Wat zorgen blijft baren is de door burgers ervaren ernstige overlast en fysieke verloedering. Deze is weliswaar gedaald ten opzichte van 2002, maar vooral de overlast laat in 2009 een stijging zien van 6%. Met name het aantal vandalismedelicten zoals het beschadigen van auto's of vernielingen aan de buitenkant van de woning of tuin, nam toe. Het kabinet heeft een (bestuurlijk) instrumentarium ontwikkeld voor de aanpak van overlast en verloedering. Bijvoorbeeld de handleiding hokken en keten, agressiepreventietrainingen in de horeca, de inzet van praktijkteams en het in kaart brengen en aanpakken van jeugdgroepen. Bij de aanpak van problemen met jeugdgroepen in bijvoorbeeld Amsterdam en Utrecht (Kanaleneiland) zijn hiermee goede resultaten geboekt. Specifiek op gebied van aanpak van uitgaansoverlast zijn diverse maatregelen genomen, bijvoorbeeld de horecapreventieteams, waarin gemeenten, politie en horeca nauw samenwerken. De doelstelling van het kabinet om de overlast en verloedering te verminderen, blijkt echter niet gehaald. Daarvoor is meer tijd nodig. Veertig gemeenten die een convenant met het rijk hebben gesloten, krijgen dit en volgend jaar in totaal 153 miljoen euro voor de aanpak van overlast en verloedering. Verder wordt het wetsvoorstel Maatregelen bestrijding voetbalvandalisme en ernstige overlast door de Eerste Kamer behandeld, dat burgemeesters en officieren van justitie extra mogelijkheden geeft ernstige overlast te bestrijden.

Minister Hirsch Ballin concludeert in zijn brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet met de gekozen aanpak op de goede weg is. Vooral de zichtbare criminaliteit is bestreden met een persoonsgerichte aanpak waarbij een goede mix van repressie en preventieve maatregelen tot duurzame oplossing leidt.

Noot voor redacties (