Ingezonden persbericht
Troostmeisjes
Jan Banning
24 april t/m 29 augustus 2010
Kunsthal Rotterdam presenteert de indrukwekkende portretserie van hoogbejaarde Indonesische vrouwen van fotograaf Jan Banning. De vrouwen zijn afkomstig uit Java, Sumatra en de Zuid-Molukken. Uit hun ogen spreekt hun verleden; de verdrongen geschiedenis van de 'troostmeisjes'. In de Tweede Wereldoorlog zijn zij door de Japanse bezetter gedwongen tot prostitutie. Waar zo velen nog altijd zwijgen, hebben zij de moed na al die jaren hun pijnlijke verleden over het voetlicht te brengen. Banning doorbreekt met zijn foto's het taboe dat op de geschiedenis van de duizenden troostmeisjes in Azië ligt. Banning geeft hen een gezicht.
Verborgen geschiedenis
Bannings portretten lijken ogenschijnlijk 'normaal'. Van dichtbij legde de fotograaf de oudere Indonesische vrouwen vast. Ze kijken de fotograaf recht aan. Hun ogen spreken boekdelen. De vrouwen die Banning heeft gefotografeerd durven hun gezicht te laten zien en vertellen hun verhaal. Ze behoren tot een minderheid die de verborgen geschiedenis van de troostmeisjes in Indonesië zichtbaar maakt. Om hoeveel vrouwen het precies gaat is onduidelijk. In Azië zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog tienduizenden 'troostmeisjes' tot prostitutie gedwongen. Alleen al in het toenmalige Nederlands-Indië moeten het er naar schatting twintigduizend zijn geweest. Het taboe op troostmeisjes is hardnekkig. Hun geschiedenis is bij veel mensen onbekend.
Portretten
Fotograaf Jan Banning en journaliste Hilde Janssen reisden twee jaar door de Indonesische archipel op zoek naar vrouwen die hun geschiedenis uit de doeken willen doen. Bijna vijftig troostmeisjes laten zich door Banning portretteren. Aan Janssen vertellen zij hoe zij thuis zijn opgepakt of van de straat zijn geplukt door de Japanse bezetter. Ze zijn aan het werk gezet in streng bewaakte en gecontroleerde militaire bordelen. Een aantal belandde in informele bordelen in kazerneloodsen, fabriekshallen en tentenkampen of werd geselecteerd als bijzit van een of meerdere Japanse militairen.
In de tentoonstelling zijn de indringende portretten van voormalige troostmeisjes te zien. Sommigen hebben na de oorlog de heftige ervaringen diep weggestopt, de draad weer opgepakt, zijn getrouwd en hebben kinderen en kleinkinderen gekregen. Anderen lukt dat niet. Ze voelen zich gebrandmerkt. Ze konden niet meer teruggaan naar hun dorp, hebben geen kinderen kunnen krijgen. De vrouwen die in de openbaarheid traden en die Banning heeft mogen fotograferen zijn het gezicht van naar schatting tweehonderdduizend slachtoffers.
Jan Banning
Fotograaf Jan Banning exposeerde eerder in de Kunsthal met zijn projecten 'Bericht uit Dickson, Malawi' (2006) en 'Bureaucratica' (2008). Hij verwierf met de fotoserie van ambtenaren wereldwijde bekendheid. Diverse internationale collecties kochten foto's uit de serie aan. Jan Banning is winnaar van de World Press Award (2004) en publiceerde zijn fotowerk in een groot aantal internationale bladen als Newsweek en New York Times Magazine.
Publicaties
Bij de tentoonstelling verschijnen twee boeken. Het tweetalige fotoboek 'Troostmeisjes / Comfort Women', verschijnt bij Ipso Facto Utrecht / Seltmann+Söhne Lüdenscheid (ISBN 978-90-77386-070-1). Daarnaast publiceert uitgeverij Nieuw Amsterdam 'Schaamte en onschuld. Het verdrongen oorlogsverleden van troostmeisjes in Indonesië' van Hilde Janssen, met foto's van Jan Banning (ISBN 978-90-468-0713-2).
Documentaire
De NOS zendt in het kader van de jaarlijkse Indië-herdenking op 15 augustus 2010 een documentaire uit van Van Osch Filmprodukties, Den Bosch. Hij volgde Jan Banning en Hilde Janssen tijdens hun zoektocht in Indonesië.