ChristenUnie
Bijdrage Cynthia Ortega algemeen overleg staatkundige
vernieuwing van het Koninkrijk
Bijdrage Cynthia Ortega algemeen overleg staatkundige vernieuwing van het
Koninkrijk
vrijdag 09 april 2010 10:00
Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Dank u wel. Ook de
ChristenUnie heet de gedelegeerden hartelijk welkom. Ik vind het echt
heel goed om te zien dat zij massaal gehoor hebben gegeven aan hun
recht dat verankerd is in het Statuut.
"Steunen op eigen kracht doch met de wil elkander bij te staan". Een
aantal gedelegeerden heeft het er ook al over gehad. De Nederlandse
Antillen, bestaand uit zes eilanden, en Suriname werden in 1953 land
binnen het Koninkrijk der Nederlanden, een historisch gebeuren. In 1975
is Suriname onafhankelijk geworden en in 1986 heeft Aruba de status
aparte gekregen in het Koninkrijk. Niet meer dan 50 jaar later zal het
land Nederlandse Antillen worden ontmanteld. Curaçao en Sint-Maarten
krijgen ook een autonome status als land en Sint-Eustatius, Saba en
Bonaire zullen onderdeel worden van het grondgebied van Nederland in de
vorm van openbare lichamen. Met de behandeling van de voorhangende
consensuswetsvoorstellen is er weer een mijlpaal bereikt in de
voortgang van het transitieproces om te komen tot nieuwe statussen voor
de overzeese gebieden. Het staat buiten kijf dat enorm veel werk is
verzet. Mijn waardering gaat dan ook uit naar eenieder die zich
hiervoor heeft ingespannen. Te weinig wordt beseft dat het hierbij gaat
om een knap stukje werk, immers veel vergelijkingsmateriaal om
invulling te geven aan dit bijzondere traject is er niet. De
verschillende consensusrijkswetten die wij vandaag behandelen, hebben
onder andere als doel, de samenwerking tussen de verschillende delen
van het Koninkrijk te bestendigen, zodat een aantal cruciale kerntaken
zoals rechtshandhaving, gewaarborgd blijven. In het kader hiervan vindt
de ChristenUnie het van groot belang dat er een heldere toekomstvisie
is voor het Koninkrijk, waarbij er recht wordt gedaan aan het
uitgangspunt dat binnen het Koninkrijk alle burgers gelijkwaardig zijn
en dat er een oplossing wordt gevonden voor het democratisch deficit.
Meerdere malen heb ik daarvoor in debatten gepleit. De staatssecretaris
is hiermee aan de slag gegaan. Graag verneem ik van haar de stand van
zaken en op welke manier deze toekomstvisie verankerd zal worden. Bij
eerdere wetsvoorstellen inzake de nieuwe staatkundige structuur, WolBES
en FinBES, heb ik aangegeven te betreuren dat er niet voor gekozen is
om een horizonbepaling in die wet op te nemen, maar dat er is volstaan
met een evaluatiebepaling. Er is door de minister een toelichting
gegeven waarom daarvoor gekozen is. Om een goede evaluatie uit te
voeren, moet men wel weten wat er geëvalueerd wordt en met welk doel.
Dergelijke beoordelingscriteria ontbreken in de
consensuswetsvoorstellen. Zouden de bewindspersonen daar eens op willen
reageren? Mogelijk kunnen zij aangeven welke criteria wel in de
regeling kunnen worden opgenomen. Ik krijg hierop graag een reactie.
De fractie van de ChristenUnie heeft bij de behandeling van de WolBES
uitgesproken dat er gewaakt moet worden voor een willekeurige
implementatie van Nederlandse wetgeving. In artikel 1, lid 2 staat
aangegeven dat er regels kunnen worden gesteld en er andere specifieke
maatregelen kunnen worden getroffen met het oog op een aantal factoren
waardoor de BES-eilanden zich wezenlijk onderscheiden van het Europese
deel van Nederland. De bewindspersonen stellen in de beantwoording in
de nota naar aanleiding van het verslag dat er een uitputtende
opsomming van de verschillen niet valt te geven en dat er in de nieuwe
situatie voldoende rekening moet worden gehouden met de verschillen die
bestaan tussen Bonaire, Sint-Eustatius en Saba enerzijds en het
Europese deel van Nederland anderzijds. Hoe wordt er echter gewaarborgd
dat het gelijkheidsbeginsel niet willekeurig wordt geïnterpreteerd? Dan
heb ik het over immaterieel versus materieel. Ik hoor graag van de
bewindspersonen of de BES-eilanden bij de totstandkoming van deze
specifieke maatregelen en regelingen worden betrokken. Worden zij ook
betrokken bij bijvoorbeeld de motiveringsplicht? Worden hiervoor
bestuursakkoorden afgesloten, zoals wij die hier in Nederland kennen
tussen het Rijk en de VNG? Ik krijg hierop graag een reactie. Daarnaast
vraagt mijn fractie zich af of de stem van de BES-eilanden, eenmaal
opgenomen in het staatsbestel van Nederland, voldoende zal worden
verankerd en gehoord. Verschillende Europese landen, zoals Frankrijk,
hebben voor hun eilanden een specifiek gekozen vertegenwoordiger in het
nationale parlement. Is een dergelijke constructie in de toekomst
denkbaar voor de BES-eilanden? Ook vraagt de ChristenUnie-fractie wat
de stand van zaken is ten aanzien van Bonaire. Is er al overeenstemming
over de precieze verdeling van taken? Ik krijg hierop graag een
reactie. Hoe wordt binnen het Statuut gewaarborgd dat Bonaire de ruimte
krijgt om zich definitief uit te spreken over de uitwerking van de
gekozen status? Na de evaluatie van de WolBES, die over vijf jaar
plaatsvindt, wordt duidelijk wat het perspectief van de BES-eilanden
is. Hoe verhouden artikel 1, lid 2 en artikel 54 zich tot deze
evaluatie indien bij de evaluatie komt vast te staan dat de Gemeentewet
volledig van toepassing wordt? Moet het Statuut hiervoor weer gewijzigd
worden of wordt er volstaan met een wijziging van de Grondwet? Ik krijg
hierop graag een reactie.
In artikel 12a staat: "Bij Rijkswet kunnen voorzieningen worden
getroffen voor de behandeling van bij Rijkswet aangewezen geschillen
tussen het Koninkrijk en de landen. De fractie van de ChristenUnie
vraagt om een toelichting op het tweede deel van dit wetsvoorstel. In
de memorie van toelichting wordt niet ingegaan op nut en noodzaak van
het bij Rijkswet aanwijzen van geschillen. Aan wat voor geschillen moet
er worden gedacht? Wat is trouwens de stand van zaken met betrekking
tot het voornemen van de Koninkrijksregering om met een voorstel te
komen voor een in het leven te roepen geschillenregeling? Ik krijg
hierop graag een reactie.
Tot slot spreekt de ChristenUnie het vertrouwen uit dat 10-10-'10 wordt
gehaald. Ik hoor graag van de staatssecretaris wat de stand van zaken
in het transitieproces is.
Cynthia Ortega