Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie

Nieuw boek Richard Florida voorspelt economische 'reset'

18 februari 2010

Nieuw boek Richard Florida beschrijft werken en leven na de crisis

The Great Reset, zo heet het nieuwe boek van de bekende economisch geograaf Richard Florida dat op 27 april verschijnt. De huidige recessie is geen gewone dip, zo stelt Florida. De Grote Knop gaat om, van een industriële economie en samenleving naar een die gebaseerd is op kennis en creativiteit. Dat deze economische ompoling nieuwe kennis- en creatieve beroepen oplevert, is bekend. Maar, The Great Reset zal verstrekkende gevolgen hebben voor ons denken over werken en leven.

Wanneer de huidige economische recessie definitief voorbij is, kunnen we niet gewoon doorgaan op de oude weg, betoogt Richard Florida. Er is namelijk geen weg terug naar hoe het was. De financiële crisis die de recessie in gang zette is namelijk niet de oorzaak zelf en dus ook niet te verhelpen door banken te steunen. Zij is een symptoom van een veel grotere verschuiving in de aard van wat werk is die al decennia aan de gang is en ruwweg begon met de introductie van de PC.

Innovatie, economische booms en crises zijn door de geschiedenis heen in golven gekomen. De langdurige recessie aan het einde van de negentiende eeuw leidde tot nieuwe industrieën, nieuwe technologieën en het ontstaan van nieuwe, grote industriële steden. De grote recessie van de jaren dertig van de vorige eeuw leidde tot de na-oorlogse groei van de voorsteden en daarmee van het autogebruik en massaconsumptie. Iedere grote reset heeft namelijk ook impact op waar en hoe we wonen. En nu zal dat volgens Florida niet anders zijn. Voor Amerika zullen bijvoorbeeld onaantastbaar geachte waarden als de eigen auto en het eigen huizenbezit aangetast worden. Hij voorziet een grote toename van het huren van woningen en nieuwe woonconcepten.

Creatieve dienstensector

De recessie zorgt weliswaar voor banenverlies, maar verhoudingsgewijs het minst in de kennis- en creatieve sector en het meest in de industriële productie. Opvallend genoeg, zo stelt Florida in publicaties in de VS, zijn plekken met een sterke kennis/creatieve sector ook plekken met een sterke dienstensector. Hoe sterker de eerste, hoe meer er een beroep gedaan wordt op pizzakoeriers en kappers, retailketens en kinderopvang. Het is een taak van overheden en onderwijs om innovaties in die persoonlijke dienstensector aan te jagen. Een creatievere dienstensector, zo stelt Florida, is een voorwaarde voor nieuwe welvaart. Niet iedereen kan in de kennis- of creatieve sector zijn geld verdienen.

Tegenwoordig floreren er allerlei nieuwe retail- en dienstenconcepten die meerwaarde toevoegen aan diensten en ook qua salaris relatief beter betalen dan in de sector gebruikelijk is. Te denken valt aan Starbucks of de alternatieve kruideniersketen Trader Joe, die zich positioneert als de leverancier van gezonde en verantwoorde, door het bedrijf zelf uitgeprobeerde voedingsmiddelen in een winkel bij u in de buurt.

De huidige ontwikkeling leidt niet alleen tot nieuwe retail- en dienstenconcepten, maar ook tot andere beloningssystemen. Diensteninnovaties en meer creativiteit in dienstenconcepten zijn belangrijk om de dienstensector een positieve loonontwikkeling te bieden en de inkomenskloof met de kennis- en creatieve sector niet te groot te laten worden.

Het laatste punt is de feminisering van de economie. De meeste nieuwe banen zijn in de dienstensector waar vrouwen veruit de meerderheid uitmaken. De meeste massa-ontslagen in deze crisis vallen in de industriële sector, een van oudsher mannenbolwerk. Een van de belangrijkste economische opgaven is om deze mensen een nieuw perspectief te bieden.

Bijdrage van Roy van Dalm, docent Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN)