Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
Protocol VVJ-VDP over auteursrechten freelancers
Freelance beroepsjournalisten zien betalingen door hun opdrachtgevers
straks opgesplitst in 70% prestatievergoeding en 30% auteursrechten.
Zelfstandige journalisten in bijberoep zullen voor 100% in
auteursrechten worden vergoed. Dat is de strekking van een protocol dat
de VVJ en de VDP (Vlaamse dagbladuitgevers) hebben gesloten. Aan het
kabinet van Financiën is gevraagd om de regeling te bekrachtigen zodat
ze algemene fiscale draagwijdte krijgt.
Protocol VDP / VVJ
over de vergoedingen van freelancejournalisten
in het licht van de nieuwe fiscaliteit voor auteursrechten
Verklarende nota VVJ
mei 2010
De VDP (Vlaamse dagbladuitgevers) en de VVJ hebben een akkoord gesloten
over de vergoeding van freelancejournalisten in het licht van de nieuwe
fiscaliteit voor auteursrechten.
Die nieuwe fiscaliteit valt met een aanslag van slechts 15 % na een
mogelijke kostenaftrek van 50 % bijzonder voordelig uit voor de auteur.
Journalisten kwamen dan ook in de grote verleiding om meer en zelfs
volledig in auteursrechten te worden betaald.
De uitgevers van hun kant kregen de administratieve plicht opgelegd om
de nieuwe belasting in de vorm van een voorheffing in te houden, en zij
wilden deze administratieve rompslomp tot een minimum beperken door
alle journalisten zoveel mogelijk op dezelfde wijze te behandelen.
Toch is er een serieuze achterzijde aan de nieuwe fiscale regeling.
Om te beginnen lieten fiscus en sociale zekerheid van meet af aan
verstaan dat ze geen omzetting van klassieke werkvergoedingen (lonen of
honoraria) in auteursrechten zouden dulden. Zeker een volledige
omvorming van wedden of erelonen in auteursrechten zouden zij nooit
aanvaarden. Zowel journalisten als uitgevers zuchtten onder de
onzekerheid die hiermee gepaard ging.
Bovendien derven journalisten die in auteursrechten worden vergoed ook
wel wat: doordat ze geen sociale zekerheidsbijdragen meer betalen
vallen ze terug op het sociale minimum en derven ze met name
pensioenrechten. Dat noopt hen tot het afsluiten van (dure)
verzekeringscontracten op de private markt.
Drie desiderata kwamen dus samen:
- Uitgevers en journalisten wensen duidelijkheid;
- Journalisten (en ook uitgevers) wensen een fiscale optimalisatie van
hun vergoedingen (maar zonder negatieve weerslag op hun sociaal
statuut);
- En fiscus en RSZ/RSVZ eisen dat de praktijk zich niet wreekt op hun
inkomsten.
Dat heeft uiteindelijk geleid tot een Protocol tussen de VDP en de VVJ,
waarvan de kern is dat freelance journalisten in hoofdberoep voortaan
worden vergoed a rato van 70 % prestatievergoeding (= honorarium) en 30
% auteursrechten.
Op die laatste som is het voordelige fiscale regime (helft
kostenaftrek, 15 % bevrijdende voorheffing) van toepassing, en moeten
er ook geen sociale bijdragen worden betaald.
Op het eerste vergoedingsgedeelte zijn de gewone sociale
zekerheidsbijdragen en belastingen verschuldigd.
Deze regeling wordt nu meegedeeld aan de fiscus (en langs die weg ook
aan de RSVZ) voor bekrachtiging (voorafgaande ruling). Het Protocol
tussen VDP en VVJ krijgt overigens pas reëel uitwerking als het kabinet
van Financiën de regeling heeft aanvaard.
Zelfstandigen in bijberoep: 100 % auteursrechten ! (?)
Voor zelfstandige journalisten in bijberoep (losse medewerkers of
loontrekkenden die bijklussen als freelancer) gebeurt de vergoeding
voortaan in de vorm van 100 % auteursrechten.
Het is voorlopig niet zeker dat de fiscus dit onderscheid tussen
freelancers in hoofd- en in bijberoep zal aanvaarden.
Hoe dan ook is er voor het sociaal statuut van de betrokkenen geen
probleem: ze hebben immers een ander hoofdstatuut waaraan sociale
bescherming vasthangt. Overigens betalen freelance journalisten in
bijberoep sowieso geen sociale bijdragen, wegens wettelijk vrijgesteld
hiervan. Alvast de RSVZ is dus geen belanghebbende partij
Protocol dekt vanzelfsprekend enkel aan de uitgever overgedragen
auteursrechten
Het Protocol verandert voor de duidelijkheid niets aan de actuele
situatie van elke zelfstandige journalist op het vlak van
auteursrechten. De regeling betreft met andere woorden enkel die
auteursrechten die door de journalist aan de uitgever zijn
overgedragen, en dit in een expliciete, geschreven en ondertekende
overeenkomst van overdracht. Dat geldt sowieso voor de eerste
publicatie, en verder eventueel ook voor hergebruik van het werk voor
zover de auteursrechten hiervoor expliciet werden overgedragen.
Als de auteursrechten niet zijn overgedragen voor hergebruik van een
werk, en er wordt bijvoorbeeld bij doorverkoop aan derden een
aanvullende vergoeding bepaald, dan zijn die zoals voorheen te
beschouwen als 100% auteursrechten die tegen het fiscaal voordelige
regime worden belast.
Dat geldt overigens ook voor auteursrechten die journalisten hebben
overgedragen aan de JAM, onder meer ook voor reprografie. Ook deze
auteursrechten vallen buiten het bestek van dit Protocol. En als
zuivere auteursrechten genieten ook zij vanzelfsprekend voor de volle
100% van het fiscale gunstregime.
Impliceert een 70/30-vergoeding, voor journalisten die hun
auteursrechten niet overdroegen aan de uitgever, geen impliciete
overdracht van auteursrechten aan de uitgever ?
Neen, het is niet omdat men voor 30% van zijn vergoeding in
auteursrechten wordt betaald, dat men meteen al zijn auteursrechten aan
de opdrachtgever zou hebben overgedragen.
Voor journalisten die hun auteursrechten niet overdroegen aan de
uitgever, dekt de 30% auteursrechten in de vergoeding dan gewoon het
eerste gebruik van de bijdrage.
Bij hergebruik van de bijdrage kan de journalist van de uitgever dus
een aanvullende vergoeding blijven ontvangen. Die zal dan bovendien
volledig het karakter van auteursrechten hebben.
Wanneer de journalist zijn primaire auteursrechten overdroeg aan de
JAM, betaalt de uitgever voor het hergebruik aan de JAM die vervolgens
de journalist uitbetaalt. Ook deze vergoedingen zullen dan 100% in
auteursrechten zijn.
Wat met reprografie- en andere collectieve rechten ?
In dezelfde lijn als het vorige, vallen ook de collectieve rechten
reprografierechten, leenrecht, vergoeding voor thuiskopie niet onder
dit Protocol. Zij kunnen immers wettelijk niet worden overgedragen aan
de uitgever, laat staan dat deze de journalist hiervoor zou vergoeden.
Deze rechten kunnen wel volkomen wettig aan een beheersvennootschap
zoals de JAM worden overgedragen. De uitkeringen die de JAM vervolgens
realiseert, genieten als auteursrechten volop van de nieuwe
fiscaliteit.
Is de 70/30-vergoeding voor freelancejournalisten in hoofdberoep een
wet van meden en perzen ?
Neen.
Het Protocol tussen VVJ en VDP zegt uitdrukkelijk dat een freelancer de
uitgever om afwijking kan verzoeken wanneer er voldoende redenen zijn
hiervoor.
Als een freelancer dus een 50/50-regeling bijvoorbeeld meer verantwoord
vindt in zijn geval, kan hij/zij de uitgever om zon vergoeding vragen.
Bestaat het risico niet dat uitgevers de brutovergoedingen gaan
verlagen omdat de freelancers door de gunstige fiscaliteit toch netto
meer gaan overhouden ?
Neen.
Artikel 3 van het Protocol: De uitgevers verbinden er zich om de wet
niet op zon wijze toe te passen dat de brutotarieven van de
freelancemedewerkers verlaagd worden.
Voor de VVJ was dit een essentieel punt.
Elke freelancer die ervaart dat dit engagement toch met de voeten wordt
getreden, wordt gevraagd dit meteen te melden aan het VVJ-secretariaat.
Wanneer treedt deze regeling in werking ?
Dat is vanaf het ogenblik dat het kabinet van Financiën ze aanvaardt en
begint toe te passen.