Ingezonden persbericht


Persbericht:

4 mei 2010

Cuba moet een miljoen werknemers ontslaan


* Fictie van volledige werkgelegenheid om zeep
* Kleine ondernemers moeten redding brengen

In Cuba kun je in een cafetaria met 10 tafeltjes door niet minder dan 20 personeelsleden worden gadegeslagen. Op 4 april van dit jaar zei president Raúl Castro dat 1 miljoen Cubanen overbodig werk verrichten. Dat is 1 op de 4 werknemers die in dienst van de staat zijn. Volgens Cubaanse deskundigen moet particulier initiatief uitkomst bieden. Dat is ruim vier decennia nadat Fidel Castro in 1968 een definitief einde maakte aan het midden- en kleinbedrijf in het land. Zelfs de hotdogverkoper verdween destijds uit het straatbeeld omdat hij, volgens Fidel Castro, symbool stond voor het 'verfoeilijk kapitalisme.'

De Spaanse journalist Mauricio Vicent, correspondent van El Pais in Spanje, schreef er op 1 mei de volgende bijdrage over.

Slapend
Een Cubaanse arbeider ligt slapend op een karretje. Een ander zit op een ruwe steen en maakt zijn nagels schoon met ijzerdraad. Alleen de derde slaat met een beitel enkele malen in een laag muurtje, maar niet te vaak. De scene is van gisteren, maar de Brigade, die aan de rand van Havana werkzaam is, staat model voor wat er overal in het land gebeurt. In socialistisch Cuba kun je eten in een cafetaria met 10 tafeltjes waarbij 20 personeelsleden je gadeslaan. Er zijn bedrijven met meer inspecteurs en bewakers dan arbeiders en de personeelslijst met leiders telt 380.000 personen. Dat is 9% van alle ambtenaren.

Overbodige werknemers
President Raúl Castro gaf het zelf toe: de salarissen zijn niet toereikend. Natuurlijk is een inkomen van 15 euro per maand niet bevorderlijk voor de productiviteit, maar het probleem van de overtollige werknemers is niet minder ernstig. Op 4 april noemde Castro zelf een cijfer van 1 miljoen mensen in dienst van de staat, die overbodig zijn. Dat is 1 op de 4 werknemers.

Fictie
Een halve eeuw lang is de fictie van de volledige werkgelegenheid als een symbool van de Cubaanse revolutie gekoesterd, zoals ook het onderwijs en de gezondheidszorg werden gekoesterd. Nu drukken ze op de economie en belemmeren een uitweg uit de crisis. Met 11,2 miljoen inwoners en een werkende bevolking van 4,9 miljoen mensen, van wie meer dan vier miljoen mensen bij de overheid werkt, bevindt Cuba zich op een kruispunt. Een miljoen overtollige arbeiders is een groot politiek probleem en dit probleem aanpakken is van levensbelang, aldus de waarschuwingen van economen. De regering heeft gezegd dat de oplossingen van het verleden geen optie zijn. Toen werden ontslagen arbeiders naar huis gestuurd met een salarisgarantie of het aanbod om te gaan studeren, met behoud van salaris. Dat is voorbij. Salvador Mesa, de secretaris-generaal van de enige vakcentrale in Cuba, Central de Trabajadores de Cuba, benadrukt dat 'de herordening' ordelijk zou plaatsvinden en dat 'niemand in de steek gelaten zou worden'. 'Het land beschikt niet over toverformules,'aldus Mesa.De werkgelegenheid moet worden gecreëerd in de gemeenten, in de landbouw en in de bouw.' En dat is nu juist een van de problemen. 'Veel mensen willen niet veranderen van kantoorklerk in een boer of een metselaar. Wat dan?,' legt een socioloog uit.

Zee van verbodsbepalingen
Als je dit enorme overschot aan overtollig personeel wil laten verdwijnen, zul je moeten toestaan dat de Staat accepteert dat zij die nu deze onproductieve arbeid verrichten, zelf aan de slag kunnen komen zonder dat ze daardoor vervallen in criminaliteit,' schreef de schrijver Guillermo Rodriguez Rivera onlangs. 'Als ze nu hun werk verliezen, komen ze om in een zee van regeltjes en verbodsbepalingen die er bestaan voor particuliere arbeid. Deze groep jaag je dan de criminaliteit in,' schreef hij in een artikel op de website van de kunstenaarsbond Unión Nacional de Escritores y Artistas de Cuba (UNEAC). De enige uitweg volgens de meeste deskundigen is simpel: de regering moet het particulier initiatief aanmoedigen, coöperaties bevorderen en het klein- en middenbedrijf in die sectoren, waar de staat het zelf niet kan. Volgens Rivera zijn 'de nieuwe bedrijven een alternatief project van de arbeid, waar veel Cubanen hun inspiratie vandaan kunnen halen.'

Voorzichtige experimenten
De harde werkelijkheid maakte dat de regering in deze lijn enkele voorzichtige experimenten ondernam. In enkele wijken van Havana is het beheer van kapperszaken overgedragen aan de arbeiders zelf, die nu een belasting van 34 euro per maand moeten betalen. Een ander pilotproject is een kleine groep van taxibestuurders, die voor eigen rekening een auto van de Staat besturen in ruil voor belastingheffing en de zorg van het beheer. 'De reorganisatie van de arbeid' voor 1 miljoen werknemers is een enorme uitdaging en 'wat men tot nu toe heeft gedaan is belachelijk,' aldus een econoom. Bovendien bestaat er 'wantrouwen,' zegt hij. 'De eerste doelstelling moet de herleving van deze nieuwe productiemethoden zijn en men moet geen obstakels opwerpen waardoor het bij voorbaat gedoemd is te mislukken,' zegt Rivera, die vraagt 'vertrouwen te hebben in de kundigheden van de Cubaan als het gaat om een bedrijf dat hij zelf leidt. 'Er zijn 40 jaar voorbijgegaan nadat Fidel Castro in 1968 bij decre et een einde maakte aan de meerderheid van de zelfstandige ondernemingen. Nu, op de 51ste Viering van de Eerste Mei van de Revolutie, zien velen in deze kleine ondernemingen weer de redding'.