Sensoa - Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid en hiv
Sensoa lanceert Het Vlaggensysteem
Sensoa, het Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele
gezondheid, lanceert "Het Vlaggensysteem" dat aangeeft hoe om te gaan
met seksueel grensoverschrijdend gedrag van kinderen en jongeren.
Regelmatig komt het probleem van seksueel grensoverschrijdend gedrag
door en met kinderen in voorzieningen, jeugdbeweging, school,... in de
pers. Instellingen hebben hier een grote verantwoordelijkheid, maar
weten vanuit hun beleid daar niet altijd een antwoord op te formuleren.
Het Vlaggensysteem speelt op deze nood in.
Op basis van zes criteria wordt seksueel gedrag van kinderen en
jongeren beoordeeld en ingedeeld in vier categorieën of vlaggen, van
aanvaardbaar seksueel gedrag (groen) tot zwaar seksueel
grensoverschrijdend gedrag (zwart). Bij elk type gedrag (groen, geel,
rood, zwart) wordt een aangepaste reactie voorgesteld.
"Seksueel gedrag" interpreteren we zeer ruim en op maat van kinderen en
jongeren, het verschilt dan ook danig van "volwassen" seksueel gedrag.
Sensoa ontwikkelde dit Vlaggensysteem op basis van een uitgebreid
internationaal wetenschappelijk literatuuronderzoek en kreeg van
experts uit Vlaanderen en verschillende Europese landen feedback. Er
bestaat dan ook grote interesse om het systeem in diverse landen over
te nemen. Voor Nederland werkt Sensoa samen met MOVISIE. Zij gaven
uitgebreide feedback en staan in voor de implementatie in Nederland.
Kinderen en jongeren en seksueel gedrag
Sensoa is sterk begaan met het voorkomen van seksueel
grensoverschrijdend gedrag. We geven de voorkeur aan deze term, omdat
misbruik niet alle gevallen van ongewenst gedrag omvat en de term vaak
gekoppeld wordt aan `daders' en `slachtoffers', terwijl de
werkelijkheid veel genuanceerder kan zijn.
Kinderen en jongeren zijn in ontwikkeling en stellen seksueel gedrag,
zoveel is zeker. Seksueel experimenteergedrag maakt daar een
noodzakelijk deel van uit. De laatste jaren signaleren ouders en
professionelen echter vaker seksueel gedrag van kinderen/jongeren dat
`opvallend', `zorgwekkend' of `extreem' wordt genoemd.
Het lijkt erop dat kinderen en jongeren makkelijker dan vroeger in
contact kunnen komen met seksuele inhouden, beelden en gedragingen. Er
is nog weinig onderzoek verricht naar de invloed van deze beelden op de
beleving, het gedrag en de attitudes van kinderen/jongeren. Dit kan
invloed hebben op hoe we preventie aanpakken, maar ook op seksuele
vorming in het algemeen. Professionals die met jongeren werken zijn het
erover eens dat het niet steeds duidelijk is voor alle partijen waar
grenzen liggen, en hoe men hier preventief kan op ingaan. Er is nood
aan een duidelijk kader om af te wegen welk gedrag wel getolereerd kan
worden, en waar grenzen nodig zijn. En vooral ook, waar kinderen zich
in alle veiligheid en respect seksueel kunnen ontwikkelen.
Het Vlaggensysteem
In de handleiding van Het Vlaggensysteem worden doel en ontwikkeling
van de interventie uiteengezet, de seksuele ontwikkeling en de motieven
van seksueel gedrag van kinderen/jongeren uitgebreid besproken,
seksualiteit en grenzen onder de loep genomen.
Zes criteria helpen bepalen of seksueel gedrag van kinderen/jongeren al
dan niet grensoverschrijdend is:
* Wederzijds toestemming: beide partijen hebben duidelijk toestemming
gegeven voor het gedrag
* Vrijwilligheid: alle betrokken zijn vrij van dwang of verleiding in
een seksuele interactie
* Gelijkwaardigheid: de partijen zijn voldoende gelijkwaardig
* Ontwikkelingsadequaat: het gedrag komt overeen met wat van kinderen
van die leeftijd wordt beschreven in de wetenschappelijke
onderzoeksliteratuur
* Contextadequaat: de context laat dit gedrag toe
* Zelfrespecterend: het gedrag is niet zelfbeschadigend of
vernederend voor het kind.
Aan de hand van de criteria kan het seksueel gedrag gesitueerd worden
op een lijn van acceptabel gedrag tot zwaar grensoverschrijdend gedrag.
Het vlaggensysteem gaat deze lijn in categorieën vatten. Het deelt
seksueel gedrag van kinderen en jongeren in vier categorieën of vlaggen
in: groen of aanvaardbaar seksueel gedrag, geel of licht seksueel
grensoverschrijdend gedrag, rood of ernstig seksueel
grensoverschrijdend gedrag en zwart of zwaar seksueel
grensoverschrijdend gedrag.
Bij elk type gedrag (groen, geel, rood, zwart) hoort een aangepaste
pedagogische reactie. Bij groene vlag wordt er niet of positief
gereageerd, bij gele vlag wordt er gewaarschuwd of begrensd, bij rode
vlag gaat men verbieden, en bij zwarte vlag straffen of ingrijpen. Deze
pedagogische interventie laat toe vormen van seksueel
(grensoverschrijdend) gedrag van kinderen/jongeren te identificeren, te
wegen en er gepast op te reageren.
Training voor begeleiders van jongeren en kinderen
In de handleiding staat ook een draaiboek van een training voor teams
van begeleiders. De bedoeling is dat `groen seksueel gedrag' ruimte kan
krijgen, en dat men binnen het team tot een betere afstemming kan komen
over de pedagogische lijn die gevolgd wordt. Het Vlaggensysteem kan
tevens een hulpmiddel zijn om over seksueel gedrag van
kinderen/jongeren neutraler en objectiever te communiceren. Verder
worden een aantal methodieken aangereikt om effectief met het
Vlaggensysteem aan de slag te gaan.
Bij de handleiding horen ook een aantal tekeningen. De tekeningen geven
een 40-tal situaties weer van kinderen/jongeren betrokken in seksueel
(grensoverschrijdend) gedrag. Bij elke tekening kan men beoordelen of
het seksueel gedrag al dan niet grensoverschrijdend is en waarom. De
criteria om het gedrag objectief te kunnen plaatsen worden besproken en
achtergrondinformatie verstrekt. Bij die tekeningen hoort een leidraad
die helpt de gepaste pedagogische interventie toe te passen.
Bij dit pedagogisch interventiepakket hoort ook een CD-rom. Daarop
vindt men naast de tekeningen en hand-outs voor de methodieken, ook een
uitgebreide normatieve lijst van seksuele gedragingen. Per
leeftijdscategorie worden mogelijke seksuele gedragingen opgelijst en
op basis van de criteria wordt er een "vlag" of kwalificatie aan
verbonden.
Interesse
Het Vlaggensysteem kwam tot stand met feedback uit het Vlaamse werkveld
en van verschillende experts uit het buitenland. Doordat het een uniek
werkinstrument is, bestaat er ook in het buitenland interesse. Sensoa
kreeg van MOVISIE, het Nederlandse kennisinstituut en adviesbureau voor
maatschappelijke ontwikkeling, uitgebreide feedback. Zij zullen in
Nederland daar ook instaan voor de implementatie. Naast MOVISIE zal ook
de Rutgers Nisso Groep/WPF met Sensoa samenwerken in het verder
doorontwikkelen en evalueren van de methodiek voor begeleiders.
Daarnaast is er interesse van Zweden, Noorwegen en de Franstalige
gemeenschap.
* Bestel de Handleiding + Kaartenset Het Vlaggensysteem
Zie het origineel