Gemeente Dirksland


Herdenkingstoespraak burgemeester Stoop

Dinsdagavond 4 mei jl. vond de nationale dodenherdenking plaats. Ook in Dirksland werd stil gestaan bij de gevallenen â burgers en militairen â die, waar ook ter wereld, zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.

Â

Burgemeester Stoop sprak de volgende woorden tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Hervormde kerk in Dirksland:

Â

Intro
Enkele weken geleden was ik op bezoek in de Dijksynagoge van Sliedrecht. Tijdens een presentatie over de geschiedenis van het gebouw ging het vanzelfsprekend ook over de geschiedenis van de kleine Joodse gemeenschap in Sliedrecht en Hardinxveld-Giessendam. Huiveringwekkend was de constatering dat geen van de Sliedrechtse Joden terugkeerde uit de Nazi-kampen. Ik kreeg er een koude rilling van en voor mij werd opnieuw duidelijk dat herdenken moet.

Herdenken nog steeds noodzakelijk!
Nu de Tweede Wereldoorlog al 65 jaar achter ons ligt, is het goed te begrijpen dat de vraag naar boven komt, waarom we jaar in jaar uit moeten stilstaan bij die verschrikkelijke periode uit de wereldgeschiedenis. Waarom is een nationale Dodenherdenking nodig? Waarom iedere keer die confrontatie met de verhalen van honger, marteling en vernietiging? Waarom herdenken, terwijl de verzoening met de grote vijanden uit de oorlog, namelijk Duitsland en Japan al heeft plaatsgevonden?

Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft onderzoek laten verrichten naar het draagvlak onder de Nederlandse bevolking voor herdenken en vieren. Het overgrote deel van ons volk vindt herdenken en vieren belangrijk, zolang er oorlog en onderdrukking bestaan. Veel mensen hebben het besef dat we ieder jaar expliciet moeten stilstaan bij de gevolgen van oorlog, zowel vroeger als nu. Ook vinden we dat de viering van de bevrijding wenselijk is, omdat vrijheid niet vanzelfsprekend is.

Jaarthema: Vrijheid wereldwijd, wat is daarvoor nodig? Het jaarthema van 2010 draait om de vraag: Vrijheid wereldwijd, wat is daarvoor nodig?
Om hierop een antwoord te kunnen geven, is het allereerst nodig dat we vrijheid betekenis geven. Hoewel we al 65 jaar in een vrij land leven, blijven er vragen bij vrijheid. Vragen die duiden op onzekerheid. Velen hebben het gevoel geen of onvoldoende greep te hebben op de wereld om hen heen. Er is een gebrek aan vertrouwen in de overheid, die soms vrijheden beperkt. Er wordt gemopperd op de bureaucratie, die verlammend werkt. De grote economie schijnt in al haar grillen al even onbeheersbaar. Wie of wat geeft houvast bij het bepalen van wat vrijheid inhoudt? Waar ligt de grens tussen de vrijheid van de één en de onvrijheid van de ander? Hoe gaan we om met het beknibbelen op vrijheid? Anders gezegd: hoe verdedigen we vrijheid? Het nadenken over deze vragen is al moeilijk voor onze eigen directe omgeving of voor ons land. Je vraagt je bijna af of we eigenlijk wel toekomen aan het beantwoorden van de vraag wat er wereldwijd nodig is voor het bevorderen van vrijheid of het in stand houden ervan? Eén ding lijkt mij boven alle twijfel verheven: vrijheid vraagt om inspanning, om inzet, iedere dag weer!

Aanzet tot gesprek
Ik denk bij vrijheid zeker niet alleen aan individuele vrijheid, die uiteindelijk niet bestaat. Er is altijd sprake van vrijheid in gebondenheid. Vandaag lijkt het er op dat de ik-gerichtheid het hoogste goed is: Ik bepaal mijn eigen norm en een ander zoekt het verder maar uit.

Ik vind dat dit in een SAMENleving niet kan. Ik-gerichtheid is surrogaat-vrijheid. Zoân extreme vorm van vrijheidsbeleving leidt tot chaos. Er moet dus een ordening zijn. Een ordening van de maatschappij op basis van grondprincipes. Een ordening waarin vrijheidsrechten van toepassing zijn. Met andere woorden: Voorwaarden voor vrijheid waar iedereen op deze wereld recht op heeft.

In Nederland zijn deze voorwaarden voor vrijheid voor een deel benoemd in onze Grondwet, de fundamentele basis van ons staatsbestel. Daarnaast zijn waarschijnlijk de Four Freedoms van Franklin Roosevelt het meest bekend. Deze Amerikaanse president benoemde ze in een wereldberoemde toespraak in 1941 als volgt: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijheid van wil en vrij zijn van angst.

We kunnen vrijheden ook spiegelen aan het tegenovergestelde. Vanzelfsprekend denk ik dan aan de Tweede Wereldoorlog. In die periode van onderdrukking en geweld was er angst en vrees voor vervolgingen gevangenschap. Groepen mensen werden willoos gemaakt, uitgesloten en gemanipuleerd. Mensen hadden niet de vrijheid God te aanbidden op hun eigen manier. Uitkomen voor je mening was letterlijk levensgevaarlijk.

Het is daarom niet verwonderlijk dat na de oorlog de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens tot stand kwam en dat er internationale verdragen en rechtssystemen kwamen die vrijheid moesten waarborgen. Er werden algemene afspraken gemaakt over het optreden tegen vrijheidsschendingen. Toch blijft het een worsteling om deze concreet te maken. Want wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor de vrijheid elders in de wereld? Wanneer is internationaal ingrijpen geoorloofd en welke opoffering is de vrijheid van een ander waard? Kortom: wat zijn eigenlijk de minimale voorwaarden voor vrijheid wereldwijd en wat hebben we daar voor over? Welke verantwoordelijkheid een klein land als Nederland hierbij?

Het ontbreken van vrijheid is niet hetzelfde als oorlog. Er hoeft niet altijd sprake te zijn van bombardementen of ander geweld om te kunnen spreken over een conflict of een oorlog. Het kan ook meer subtiel zijn. Ik noem Congo als schokkend voorbeeld. Het land wordt al jarenlang geteisterd door een burgeroorlog. Bij dat verschrikkelijke zijn er ook nog eens duizenden en duizenden vluchtelingen. Verjaagd en opgejaagd weten zij zich niet veilig, genieten zij geen of nauwelijks bescherming en om te overleven zijn zij niet zelden gedwongen tot een bestaan van zwerven en schuil houden in het oerwoud.

Bij alle kritieken, commentaren, alle mitsen en maren die we in onze samenleving van vandaag naar voren brengen en horen brengen, geldt dat we ze uitspreken in een rechtsstaat. Er zijn heel veel landen in de wereld die geen rechtsstaat zijn. Hebben inwoners van die landen dan geen verlangen naar het ontbreken van geweld en onderdrukking? Is er niet de diep vanbinnen gewortelde wens om niet verjaagd en opgejaagd te worden? Natuurlijk, ook voor die burgers geldt de noodzaak van de aanwezigheid van veiligheid en bescherming en vooral van respect voor elkaar en elkaars gewoonten en gebruiken. Voor vrijheid is wederkerigheid nodig: geven en nemen.

Uitleiding
Vrijheid is een collectief goed op grond van de inzet van vele individuen. Vrijheid is van ons allemaal. We moeten haar in ere houden en er voor werken. Wat doet u er aan in de praktijk van alledag? Hoe ondersteunt u anderen die wereldwijd werken aan het verwezenlijken van voorwaarden voor vrijheid? Vanavond gedenken we in dankbaarheid gedenken hen die zich in het verleden hebben ingezet voor de vrijheid.