Wageningen Universiteit en Researchcentrum
6 mei 2010
Nummer: C
Het zou goed kunnen dat de olieramp in de Golf van Mexico de grootse
olieramp ooit wordt. Niet alleen omdat het nog wel eens lang kan duren
voor het olielek op de zeebodem vlak voor de kust van de Amerikaanse
Golfstaten volledig kan worden gedicht. Maar ook omdat er â niet direct
zichtbaar - waarschijnlijk een gigantische hoeveelheid giftige stoffen
in het zeewater terecht komt. Juist dat maakt deze olieramp bijzonder
ten opzichte van eerdere olierampen, meent ecotoxicoloog John Schobben.
Hij is hoofd van de afdeling Milieu bij IMARES, het instituut voor
marien ecologisch onderzoek van Wageningen UR.
âIk heb er nog weinig over gehoord of gelezen, maar het unieke van dit
diepgelegen lek is dat de naar boven borrelende olie zoân 1500 meter
aflegt naar de oppervlakte en dat er onderweg een onwaarschijnlijk
grote hoeveelheid toxische stoffen, direct in het omringende zeewater
oplost, zoals kankerverwekkende polycyclische aromatenâ, zegt Schobben.
Uit het lek op de bodem voor de kust van Louisiana in de VS komt naar
de huidige schattingen ongeveer 800.000 liter olie per dag vrij. Om
eenzelfde hoeveelheid olie te lekken als vrijkwam bij de ramp met de
tanker Exxon Valdez voor de kust van Alaska in 1989, moet de âspuiterâ
in de Golf vijftig dagen zijn gang kunnen gaan. Met de verwachting dat
het twee of drie maanden gaat duren voor het lek in de Golf is gedicht,
is het waarschijnlijk dat het de ramp met de Valdez, tot dusver de
grootste olieramp in de VS, zal overtreffen, denkt Schobben. Overigens
was die ramp wereldwijd niet de grootste. Maar de ecologische gevolgen
van de Valdez waren langjarig, en nog steeds merkbaar vanwege de
ecologisch zeer kwetsbare plek. Dat zal ongetwijfeld ook het geval zijn
rond de explosie op het boorplatform Deepwater Horizon, vlak voor de
ecologisch zeer kwetsbare monding van de Mississippi en de moeraskusten
van Louisiana.
Onzichtbaar
Als effecten van olierampen, zoals die nu in de Golf, wijst Schobben op
de zichtbare maar vooral op de niet onmiddellijk zichtbare effecten.
Direct zichtbaar is de drijvende olielaag op het wateroppervlak,
rampzalig voor de vogels die erin terecht komen. De olielaag komt in
het verenpakket waar temperatuurregulatie en drijvend vermogen van de
vogels sterk onder te lijden hebben. âJe ziet dat de eerste maatregelen
vooral gericht zijn op die zichtbare olievlek, en dat kun je je ook wel
voorstellenâ, zegt Schobben.
Maar op termijn kunnen vooral de niet zo zichtbare effecten minstens zo
groot zijn, stelt hij. En dan gaat het niet alleen om het vrijkomen van
giftige stoffen maar ook om het oplossen van de olie in de vorm van een
fijne emulsie onder het wateroppervlak. Dat werkt vernietigend op het
leven van organismen die voedsel opnemen via het filtreren van water â
zgn. filter feeders â zoals schelpdieren en zoöplankton. De
olie-emulsie verstopt hun spijsverteringsmechanisme.
Soms kan de bestrijding van een zichtbaar effect de onzichtbare
gevolgen versterken, aldus Schobben: âDe bestrijding van de olielaag
met chemische middelen heeft weliswaar tot gevolg dat deze oplost maar
niet afbreekt. De olie heeft vervolgens onder water zijn effect.â Hij
voegt er overigens aan toe dat met het inzetten van chemische middelen
de oliefilm op het wateroppervlak verwijdert, waarmee voorkomen wordt
dat de olie de stranden bereikt en de kreken en de moerassen
binnendringt. Dat is pas echt rampzalig en het duurt heel lang voor de
olieresten weg zijn.
Het plaatsen van schermen en drijvende slurven rond olievlekken, vindt
Schobben een effectieve maatregel. Je kunt de olie daardoor indikken en
opzuigen. En ook hiermee wordt vervuiling van stranden en estuaria
voorkomen. Dit werkt trouwens nog beter bij dikke dan lichte olie,
zoals nu in de Golf van Mexico ontsnapt.â Maar je hebt er wel stil weer
voor nodig en ik begrijp dat dat de Amerikanen op dit moment niet mee
zitâ, zegt hij.
'Valuation of ecosystems'
Ondanks de sombere vooruitzichten rond deze olieramp, denkt Schobben
dat de Amerikanen dit soort catastrofes effectief kunnen aanpakken. De
VS kennen een ver ontwikkelde âvaluation of ecosystemsâ, een
economische waardering van ecosystemen en onderdelen daarvan op basis
waarvan juridisch onderbouwde schadeclaims kunnen worden gedaan en
optimale herstelmaatregelen kunnen worden afgedwongen. âDaar kunnen wij
in Europa nog wat van lerenâ, vindt hij.