Cosmological 21cm experiments: searching for a needle in a haystack
Datum: 07 mei 2010
Promotie: dhr. V. Jelic, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5,
Groningen
Proefschrift: Cosmological 21cm experiments: searching for a needle in
a haystack
Promotor(s): prof.dr. S. Zaroubi, prof.dr. L.V.E. Koopmans, prof.dr.
A.G. de Bruyn
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
LOFAR zoekt sporen uit een ver verleden
Ongeveer vierhonderd miljoen jaar na het ontstaan van het Heelal
vormden zich de eerste objecten. Door hun krachtige straling begonnen
die vervolgens het omringend gas te ioniseren. Zeshonderd miljoen jaar
later was dit alomtegenwoordige gas van een neutrale naar een
geïoniseerde toestand overgegaan.
Deze belangrijke periode in de geschiedenis van het heelal wordt het
her-ionisatietijdperk (EoR, Epoch of Reionization) genoemd. Het vormt
de sluitsteen van structuurvorming en -evolutie.
Het tijdperk is nog steeds een missend puzzelstuk in ons begrip van het
heelal. Door de komst van een nieuwe generatie radiotelescopen -
waaronder LOFAR - is dit echter aan het veranderen. Met deze telescopen
is het mogelijk om het EoR direct te onderzoeken.
LOFAR gebruikt een array van eenvoudige radio-antennes om jacht te
maken op de straling die werd uitgezonden door neutraal waterstof
tijdens het EoR. De golflengte van deze straling is 21cm, maar op weg
naar ons wordt die door de expansie van het Heelal opgerekt naar
golflengtes van 1-2m.
Door een aantal complicerende factoren is de detectie van deze straling
een flinke uitdaging. Het gezochte signaal is bijvoorbeeld zo zwak door
de overweldigende voorgrondstraling van onze Melkweg en andere
extragalactische radiobronnen, dat het lijkt op het zoeken naar een
speld in een hooiberg. Dit proefschrift onderzoekt zowel de
eigenschappen van de 'hooiberg' en de manier waarop die het LOFAR-EoR
experiment beïnvloedt, als de Kosmische Achtergrondstraling (de oudste
straling in het heelal) als alternatieve onderzoeksmethode voor het
EoR.
Vibor Jelic (Kroatië, 1981) studeerde natuurkunde aan de universiteit
van Zagreb. Het onderzoek werd uitgevoer bij het Kapteyn Institiuut van
de RUG. Het werd gefinancierd door de RUG, het Leids Kerkhoven-Bosscha
Fonds, de EU, het SNN en EZ/KOMPAS. Jelic gaat door met het onderzoek
als postdoc bij ASTRON.
Laatst gewijzigd: 27 april 2010 12:17
Rijksuniversiteit Groningen