Persbericht 29 april 2010
Beeld zegt niet meer dan taal in strafproces
Een beeld zegt meer dan duizend woorden, wil het cliché. Gebruik van
beeld in een strafproces, dat in opkomst is, zou dan ook tot ongewenste
beïnvloeding van de rechter kunnen leiden. Die vrees is terecht,
betoogt hoogleraar Taal en commmunicatie Paul van Hoven. Maar, stelt
hij in zijn inaugurele rede op vrijdag 7 mei aan de Universiteit van
Tilburg, het traditionele gebruik van taal in een strafproces kan net
zo suggestief zijn.
Het gebruik van beelden als bewijsmateriaal in een rechtszaak neemt
toe. Technologische ontwikkelingen maken het toevoegen van beelden aan
het strafdossier mogelijk. Maar niet iedereen is daar gelukkig mee. De
vrees bestaat dat beelden emoties oproepen die een rechtvaardige
besluitvorming vertroebelen. Strafrechtadvocaten en -deskundigen
pleitten vorig jaar in het Nederlands Dagblad voor regels voor het
gebruik van beeld in strafzaken. Terecht?
Hoogleraar Taal en communicatie Paul van den Hoven stelt in zijn
inaugurele rede dat `taaltekst' en `beeldtekst' niet zo duidelijk van
elkaar zijn te onderscheiden. Bij het zien of horen van de tekst `9/11'
heeft iedereen meteen een beeld op het netvlies. Een reeks beelden in
een bepaalde context wordt in ons brein juist weer omgezet in een
vooral talige samenvatting. Bovendien kun je een gebeurtenis in taal
ook zeer beeldend beschrijven, zelfs in de rechtszaal. De vrees dat
beelden in een rechtszaak anders functioneren dan taal, is dus
ongegrond. Wie het toenemende gebruik van beeld vreest, moet eens goed
nagaan of zijn kennelijke zelfvertrouwen ten aanzien van taal wel zo
gegrond is, vindt de hoogleraar
Behoudende cultuur
Van den Hoven, die zowel jurist als taalkundige is, merkt bovendien op
dat het probleem van het beeld op de werkvloer van het recht wordt
bediscussieerd in termen van gebiedsstrijd: beeld verdringt het woord.
Volgens hem is dat echter een verkeerde voorstelling van zaken. De
metafoor heeft vooral te maken met de relatief behoudende cultuur van
het recht, die oude posities koestert. "Beeld vult aan, voegt toe",
aldus Van den Hoven.
Prof. dr. mr. P.J. (Paul) van den Hoven is gespecialiseerd in
argumentatietheorie en cognitieve semiotiek. Hij doet onderzoek naar
juridisch taalgebruik en argumentatie en naar de interpretatie van
beeldtaal. Op 1 september 2009 werd hij door de Universiteit van
Tilburg benoemd op de leerstoel Taal en communicatie (0,6 fte) voor een
periode van vijf jaar. Daarnaast is hij als hoogleraar Taal en
communicatie verbonden aan de Universiteit Utrecht.
Universiteit van Tilburg