Universiteit van Tilburg

Persbericht 29 april 2010

Beeld zegt niet meer dan taal in strafproces

Een beeld zegt meer dan duizend woorden, wil het cliché. Gebruik van beeld in een strafproces, dat in opkomst is, zou dan ook tot ongewenste beïnvloeding van de rechter kunnen leiden. Die vrees is terecht, betoogt hoogleraar Taal en commmunicatie Paul van Hoven. Maar, stelt hij in zijn inaugurele rede op vrijdag 7 mei aan de Universiteit van Tilburg, het traditionele gebruik van taal in een strafproces kan net zo suggestief zijn.

Het gebruik van beelden als bewijsmateriaal in een rechtszaak neemt toe. Technologische ontwikkelingen maken het toevoegen van beelden aan het strafdossier mogelijk. Maar niet iedereen is daar gelukkig mee. De vrees bestaat dat beelden emoties oproepen die een rechtvaardige besluitvorming vertroebelen. Strafrechtadvocaten en -deskundigen pleitten vorig jaar in het Nederlands Dagblad voor regels voor het gebruik van beeld in strafzaken. Terecht?

Hoogleraar Taal en communicatie Paul van den Hoven stelt in zijn inaugurele rede dat `taaltekst' en `beeldtekst' niet zo duidelijk van elkaar zijn te onderscheiden. Bij het zien of horen van de tekst `9/11' heeft iedereen meteen een beeld op het netvlies. Een reeks beelden in een bepaalde context wordt in ons brein juist weer omgezet in een vooral talige samenvatting. Bovendien kun je een gebeurtenis in taal ook zeer beeldend beschrijven, zelfs in de rechtszaal. De vrees dat beelden in een rechtszaak anders functioneren dan taal, is dus ongegrond. Wie het toenemende gebruik van beeld vreest, moet eens goed nagaan of zijn kennelijke zelfvertrouwen ten aanzien van taal wel zo gegrond is, vindt de hoogleraar

Behoudende cultuur
Van den Hoven, die zowel jurist als taalkundige is, merkt bovendien op dat het probleem van het beeld op de werkvloer van het recht wordt bediscussieerd in termen van gebiedsstrijd: beeld verdringt het woord. Volgens hem is dat echter een verkeerde voorstelling van zaken. De metafoor heeft vooral te maken met de relatief behoudende cultuur van het recht, die oude posities koestert. "Beeld vult aan, voegt toe", aldus Van den Hoven.

Prof. dr. mr. P.J. (Paul) van den Hoven is gespecialiseerd in argumentatietheorie en cognitieve semiotiek. Hij doet onderzoek naar juridisch taalgebruik en argumentatie en naar de interpretatie van beeldtaal. Op 1 september 2009 werd hij door de Universiteit van Tilburg benoemd op de leerstoel Taal en communicatie (0,6 fte) voor een periode van vijf jaar. Daarnaast is hij als hoogleraar Taal en communicatie verbonden aan de Universiteit Utrecht.