Kunnen overheden de partijendemocratie nog redden?
Vrijdag 7 mei houdt Ingrid van Biezen, hoogleraar vergelijkende
politicologie aan de Universiteit Leiden haar oratie, getiteld âDe
maakbare partijdemocratie? Over de (grondwettelijke) regulering van
politieke partijenâ.
Meest instabiele partijenstelsel van Europa
In Nederland is nog slechts 2,5 % van de kiesgerechtigde bevolking lid
van een politieke partij. In de EU vertrouwt volgens de Eurobarometer
van 2007 75 % van de ondervraagden de politieke partijen niet.
Politieke partijen lijken de samenleving nauwelijks meer te
representeren. Nederland, ooit het toonbeeld van politieke stabiliteit,
is nu een van de meest instabiele partijstelsels van Europa, wat niet
veel goeds belooft voor een soepel verlopen van de komende
kabinetsformatie. Een solide meerderheidskabinet lijkt op voorhand al
nauwelijks haalbaar.
Meer overheidsinmenging
De Nederlandse overheid daarentegen is wel degelijk, en zelfs in
groeiende mate, betrokken bij het lot van politieke partijen en van de
partijendemocratie in het algemeen. Die betrokkenheid uit zich
enerzijds in overheidssteun aan partijen, anderzijds in steeds meer
bemoeienis, wet- en regelgeving om bijvoorbeeld te waarborgen dat
politieke partijen intern ook democratisch zijn, of een goede
afspiegeling zijn van de samenleving. Denk aan de recente uitspraak van
de Hoge Raad inzake de SGP en de verkiesbaarheid van vrouwen. Deze
overheidsbemoeienis is geen exclusief Nederlands verschijnsel; in heel
Europa is de trend waarneembaar. Niet alleen in afzonderlijke staten
maar bijvoorbeeld ook bij de Raad voor Europa en in uitspraken van
Europese gerechtshoven.
Toekomst voor partijendemocratie?
Tegenover een dalende betrokkenheid van de burger staan dus een
groeiend belang en â gezien de regelgevingsactiviteiten - legitimiteit
van politieke partijen in de ogen van de wetgever. Hoe valt die paradox
tussen afnemende actieve burgerbetrokkenheid en toenemende
overheidsinteresse en bemoeienis te verklaren? En hoe ziet de toekomst
van politieke partijen eruit? Heeft de partijendemocratie nog toekomst?
Ingrid van Biezen, hoogleraar Vergelijkende politicologie, houdt
vrijdag 7 mei haar oratie over de complexe verhouding tussen staat,
democratie en politieke partijen.
Niet leuker, wel inzichtelijker
Verontruste partijleiders, verkiezingskandidaten en overtuigde
partijleden met heimwee naar de verzuiling zullen na de oratie van
Ingrid van Biezen waarschijnlijk niet helemaal optimistisch en
gerustgesteld naar huis gaan - de verkiezingen tegemoet. Leuker kan ze
het niet voor hen maken. Maar wel inzichtelijker. In haar oratie legt
Van Biezen de drijfveren achter de overheidsbemoeienis en de
achtergronden van de legitimiteitsparadox uit en plaatst die in
historisch en vergelijkend perspectief.
Oud en nieuw
Wat zijn de verschillen tussen de brede massapartijen van vroeger en de
partijen van nu? Waarin verschilt in de ogen van politieke denkers en
overheden de functie van politieke partijen in de oude West-Europese
democratieën met die van partijen in de nieuwe democratieën in Zuid-,
Midden- en Oost-Europa? Welke verschillende politieke denkbeelden
bestaan er over de functie van partijen in een democratie? En wat
betekenen de verschillen daartussen voor de gewenste mate van
overheidsinmenging?
Ingrid van Biezen
Ingrid van Biezen studeerde in Leiden Politieke wetenschappen. In 2001
promoveerde ze, eveneens in Leiden, op het proefschrift Party
Organization in New Democracies: Southern and Eastern Europe compared.
In 2000 vertrok ze naar Engeland om te gaan werken bij het Department
of Political Science and International Studies van de University of
Birmingham, waar zij zich in het bijzonder toelegde op de vergelijkende
analyse van politieke partijen in oude en nieuwe democratieën. In 2008
werd ze daar benoemd tot Professor of Comparative Politics. Op dit
moment concentreert zij zich voornamelijk op de verschillende
empirische aspecten en normatieve dimensies van partijregulering en de
implicaties hiervan voor de hedendaagse democratie. In 2008 ontving zij
⬠1.620.000 van de European Research Council voor haar onderzoek
Re-conceptualizing party democracy.
Oratie prof.dr. Ingrid van Biezen
Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder de vergelijkende
politicologie aan de Universiteit Leiden
Vrijdag 7 mei 16.00 uur
Groot Auditorium van het Academiegebouw
Rapenburg 73 te Leiden
Oraties zijn openbaar toegankelijk.
Universiteit Leiden