Radboud Universiteit Nijmegen
Romeinse 'first ladies' waren belangrijk, maar moesten wel hun plaats kennen
Datum bericht: 3 mei 2010
Door een tekort aan mannelijke erfgenamen werd de positie van de
vrouwen uit de eerste Romeinse keizerlijke dynastie belangrijker dan
voorheen. Zij traden in de openbaarheid en dat kon tot zichtbare
spanningen leiden, constateert historica Lien Foubert, die op 12 mei
promoveert aan de Radboud Universiteit.
De eerste Romeinse keizerlijke dynastie (27 voor Christus tot 69 na
Christus) kende een voortdurend gebrek aan mannelijke
erfgenamen. Daardoor werd de positie van de vrouwen uit de
keizerlijke familie belangrijker. De vrouwen kwamen ook letterlijk
prominenter in beeld, bijvoorbeeld op munten, in reliëfs en in
beeldengroepen. Lastig was hóe ze in beeld te brengen, want tot dan
toe was het publieke domein voorbehouden aan mannen. De vrouwen
hoorden thuis, in het private domein van de echtgenote en moeder.Â
Afgebeeld als Venus - of Minerva
De vrouwen werden afgebeeld als Venus (godin van de liefde) of Ceres
(vruchtbaarheid) en voorzien van attributen als een hoorn des
overvloeds, om hun taak als echtgenote en moeder te benadrukken.
Sommige beelden verraden meer spanning: bijvoorbeeld wanneer de first
ladies geassocieerd worden met Minerva, een tamelijk militaristische
godin.Â
Haar plaats kennen
Bij Nero, de laatste keizer uit de Julisch-Claudische dynastie,
komt het conflict een paar keer erg duidelijk in beeld. Veelzeggend
is een beeld van Agrippina de jongere, Neroâs moeder, die haar zoon
tot keizer kroont. Ook zijn er in Neroâs tijd munten geslagen waarop
Agrippina even groot als haar zoon de keizer staat afgebeeld â én op
gelijke hoogte! Op de munten die na de gewaagde serie geslagen werden,
kent Agrippina haar plaats weer: op de achtergrond.
Tempora en mores
De ideeën over vrouwen, mannen, publiek, privaat en wie waar thuis
hoort, zijn de afgelopen 2000 jaar flink veranderd. Toch ziet Foubert
het conflict van tijd tot tijd de kop opsteken: âMichelle Obama moet
wel af en toe laten merken dat ze een verantwoordelijke moeder is die
niet wil dat haar kinderen te dik worden. En als Wouter Bos het
publieke domein inruilt voor het private, roept dat een enorme
polemiek op. Neutraal zijn de verhoudingen dus ook nu nog niet.â
Lees en zie meer in de beeldrubriek van de onderzoeksnieuwsbrief van
de Radboud Universiteit Nijmegen.