Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
19 mei 2010
Donkere materie tussen genen niet wijdverspreid
De activiteit van vermeende 'donkere materie' tussen de genen blijkt grotendeels ruis van de genen zelf. NWO-onderzoeker Harm van Bakel onderzocht RNA-transcripten - stukjes overgeschreven DNA - waarvan het nut tot nu toe onbekend was. Hij kwam tot de slotsom dat we ze geen onverklaard biologisch nut moeten toedichten. De resultaten van zijn onderzoek worden woensdag 18 mei gepubliceerd door het open access tijdschrift PLoS BIOLOGY.
DNA geeft instructies voor het maken van eiwitten, die op hun beurt ons lichaam vormgeven. Die instruerende boodschap verzendt het DNA in de vorm van een RNA-transcript. In de laatste decennia ontdekten wetenschappers echter RNA-transcripten die niet tot de bekende genen waren te herleiden en geen aanwijsbare functie hadden. Wetenschappers vergelijken het met 'donkere materie' in het heelal: wijd verspreid, maar geen mens weet wat het nu eigenlijk doet. Veel biologen vermoeden dat de ontheemde RNA-transcripten een belangrijke biologische rol spelen die tot nu toe over het hoofd is gezien. Harm van Bakel laat zien dat dit onwaarschijnlijk is.
Twee procent herkomst onbekend
Harm van Bakel combineerde twee meetmethoden om te ontdekken waar de vreemde RNA-transcripten vandaan komen. Hij gebruikte DNA-chips en zogenoemde DNA-sequentieanalyse. Met die laatste methode kon Van Bakel de oorsprong van miljoenen fragmenten van transcripten in beeld brengen. 98 procent van de RNA-transcripten bleek gewoon afkomstig te zijn van bekende genen. Van de overige twee procent, kwam het grootste gedeelte uit de buurt van een bekend gen. De 'donkerematerietranscripten' zijn dus geen nieuwe signalen vanuit een tot nu toe verborgen universum in het genoom, maar zijn waarschijnlijk simpelweg resultaat van de ruis die gepaard gaat met actieve genetische processen.
Het feit dat de meeste 'donkerematerietranscripten' gevolg zijn van activiteit van bekende genen geeft bovendien nieuw inzicht in de werking van het genoom. Het lijkt erop dat de machinerie die ervoor zorgt dat genen tot expressie komen niet volledig nauwkeurig is. Het artikel van Van Bakel is gratis te raadplegen via de website van PLoS BIOLOGY.
Rubicon
De jonge wetenschapper voerde zijn onderzoek uit aan de University of Toronto. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) financierde zijn tweejarig verblijf aan de Canadese universiteit. Harm van Bakel ontving in 2006 een Rubiconsubsidie van NWO. Pas gepromoveerde Nederlandse onderzoekers kunnen met Rubicon onderzoekservaring opdoen in het buitenland.
Over NWO
NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.
---