Nieuwe asielprocedure wordt op verzoek van Eerste Kamer in 2011 geëvalueerd
18 mei 2010
De Eerste Kamer krijgt omstreeks 1 juli 2011 een evaluatie toegezonden
van de werking van de nieuwe asielprocedure die op 1 juli van dit jaar
ingaat. Deze toezegging deed minister Hirsch Ballin van Justitie aan de
Kamer, die dinsdag 18 mei na een levendig debat instemde met de nieuwe
procedure. Om de nieuwe asielprocedure in werking te laten treden is
een wijziging nodig van de Vreemdelingenwet 2000 (31.994). De
wetswijziging voorziet in een evaluatie na drie jaar, maar de fracties
van CDA, PvdA, SP en GroenLinks vonden deze termijn te lang en drongen
aan op een rapportage na het eerste jaar.
Kern van het voorstel is een aanpassing van artikel 83 van de
Vreemdelingenwet 2000. Deze aanpassing komt erop neer dat de rechtbank
wordt opgedragen om, meer dan nu het geval is, nieuwe gegevens direct
te betrekken bij de beoordeling wanneer een cliënt in beroep gaat tegen
de afwijzing van een asielaanvraag. De nieuwe procedure moet het
indienen van herhaalde aanvragen aanzienlijk terugdringen.
Van de kant van de CDA-fractie werden lovende woorden gesproken aan het
adres van de afgetreden staatssecretaris van Justitie, mevrouw Albayrak
(PvdA), die voor de val van het kabinet Balkenende IV het wetsvoorstel
heeft verdedigd in de Tweede Kamer. Minister Hirsch Ballin sloot zich
bij deze waarderende woorden aan. De VVD-fractie in de Eerste Kamer
liet aantekenen tegen het wetsvoorstel te zijn. Hirsch Ballin deed veel
moeite om ook de VVD tot instemming te bewegen met de verbeterde
asielprocedure, waarover CDA, PvdA en ChristenUnie in het
coalitieakkoord in 2007 afspraken hadden gemaakt.
Wachtkamer
De bezwaren van de VVD-fractie hebben volgens senator Broekers-Knol
betrekking op de onduidelijke functie van de rust- en
voorbereidingstermijn van acht dagen voordat een asielaanvraag in
behandeling wordt genomen. De VVD vreest dat deze termijn tot twee of
zelfs drie maanden kan worden opgerekt en in feite is bedoeld om een
voor asielzoekers `vriendelijke' administratieve wachtkamer bij de IND
in te richten. De VVD maakt ook bezwaar tegen de status van `rechtmatig
verblijf' in deze wachtperiode, waarbij asielzoekers het recht krijgen
om binnen het land te reizen, bijvoorbeeld om rechtsbijstand te zoeken.
`Dat deze reismogelijkheid voor de asielzoeker gunstig zou zijn voor de
kwaliteit van de rechtshulpverlening, zoals de regering aangeeft, stemt
ons zorgelijk over de kwaliteit van die hulpverlening', sneerde
Broekers-Knol. Vergelijkbare bezwaren heeft de VVD tegen de mogelijke
gang van zaken in de vier weken vertrektermijn die de asielzoeker wordt
gegund als de aanvrage is afgewezen. Er is dan nog wel opvang, maar
geen rechtmatig verblijf meer. Ook dan staat het een asielzoeker vrij
om naar een rechtsbijstandverlener in Nederland te reizen. `Ligt het
niet voor de hand dat ook in dat geval de rechtsbijstandsverlener naar
de opvang komt in plaats van andersom?', vroeg VVD-senator
Broekers-Knol.
Medisch onderzoek
Woordvoerders van de fracties van CDA, PvdA, SP en GroenLinks vroegen
aandacht voor kwetsbare asielzoekers, zoals vrouwen en kinderen.
CDA-woordvoerder Van de Beeten bracht in herinnering dat leden van de
Eerste Kamer hebben gesproken met de groep Vrouwen tegen uitzetting,
die vrouwelijke asielzoekers ondersteunt. Van de Beeten merkte op dat
de regering bekend is met de dissertatie van mevrouw Tankink `Over
zwijgen gesproken' waarin wordt aangetoond hoe moeilijk het vaak is
voor vrouwen om over hun ervaringen te spreken. In dit verband wezen
Van de Beeten en woordvoerders van diverse fracties op de rol die
onafhankelijk medisch onderzoek kan spelen bij het beoordelen van
asielaanvragen. In dit verband werd in de Eerste Kamer zorg geuit over
de vraag of er genoeg tijd beschikbaar is voor dergelijke onderzoek.
`Het vergt immers tijd om een vertrouwensband op te bouwen en
vervolgens een verband te kunnen leggen tussen de lichamelijke en/of
psychische toestand van de asielzoeksters en de oorzaak die daaraan ten
grond ligt', aldus Van de Beeten.
Minderjarigen
PvdA-woordvoerder Meurs zei dat voorkomen moet worden dat snelheid en
doelmatigheid ten koste gaan van zorgvuldigheid en daarmee van de
rechtsbescherming van de asielaanvrager. De PvdA wil dat het principe
van kwetsbaarheids in acht wordt genomen. Het gaat bijvoorbeeld om
kinderen en volwassenen die in een psychisch labiele toestand verkeren
als gevolg van geweldservaringen, of om vrouwen die zijn misbruikt. `Is
het risico niet groot dat juist voor deze groepen de op zichzelf
gewenste snellere procedure negatief uitpakt?', vroeg Meurs. Zij vroeg
ook aandacht voor de alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's).
Deze vallen eveneens onder de categorie kwetsbare asielzoekers.
Voormalig staatssecretaris van Justitie Albayrak heeft destijds over
een aanpassing van het beleid voor deze categorie een brief geschreven
aan de Tweede Kamer. Zie heeft echter besloten om de brief niet meer
behandelen voor de verkiezingen van 9 juni. De PvdA pleit ervoor om in
de nieuwe asielprocedure voldoende rekening te houden met de
kwetsbaarheid van de AMV's.
GroenLinks-senator Strik signaleerde een reeks risico's die ook aan de
nieuwe procedure kleven. Zo sprak zij over een snelkookpanprocedure. De
benaming algemene asielprocedure kan volgens Strik niet verhullen dat
het een versnelde procedure blijft. Strik wees op het grote verschil
met de beslistermijn van zes maanden die de Procedurerichtlijn van de
EU voorschrijft, terwijl de regering in 80% van de gevallen in zo
mogelijk acht dagen een beslissing wil forceren.
SP-woordvoerder Meulenbelt beriep zich op haar ervaringen als trainer
in voormalig Joegoslavië, in Gaza en in Zuid-Afrika, over de gevolgen
van geweld, waaronder veel seksueel geweld. Meulenbelt pleitte voor
onafhankelijk toezicht op de werking van de procedure door de IND,
naast de al geregelde controle door Algemene Rekenkamer en Nationale
Ombudsman.
Senator Yildirim pleitte ervoor om kinderen die achttien worden en in
ons land zijn opgegroeid niet het land uit te zetten. `Zo jaag je
jongeren in de illegaliteit', aldus Yildirim.
---
Eerste Kamer der Staten Generaal