Provincie Antwerpen


19 mei 2010

Prijzen voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies 2009 bekend!

Subtitel

Op voorstel van de interprovinciale jury hebben de deputaties van de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies 2009 voor een toneelstuk, tv- of radiospel toegekend aan Roger van Ransbeek voor zijn werk 'Is daar iemand?' en die voor een verzenbundel aan Willy Roggeman voor zijn bundel 'Cadenas'. Beide auteurs ontvangen een bedrag van 4.957,87 euro.

De laureaat van de prijs 2009 voor een toneelstuk, tv- of radiospel, Roger van Ransbeek, zal door de deputatie van de provincie Vlaams-Brabant worden gehuldigd. De laureaat van de prijs 2009 voor een verzenbundel, Willy Roggeman, door de deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen.

Prijs 2009 voor een toneelstuk, tv- of radiospel
De prijs voor een toneelstuk, tv- of radiospel gaat dus naar 'Is daar iemand?' van Roger van Ransbeek. Het stuk werd geschreven in 2008 voor het Raamtheater, waar het opgevoerd werd door Dirk Lavrysen als soloacteur. De jury motiveert deze beslissing als volgt: Dit boeiende en vaak ontroerende verhaal grijpt de toeschouwer aan en stimuleert hem tot nadenken over 'het leven'. Wat gebeurt er als 'de anderen' niet naar je willen luisteren en ze je eerder willen veroordelen dan begrijpen?

Een ongewenste ontmoeting klit zich aan het personage vast, om het nooit meer los te laten. In zijn vaak absurde, poëtische en angstvallige zoektocht naar rechtvaardigheid en gerechtigheid slaagt hij er maar niet in zijn noodlot te ontlopen. De auteur heeft dit tragische gebeuren een dramaturgische opbouw meegegeven, waardoor de spanning gestaag groeit en de betrokkenheid van de toeschouwer blijvend gestimuleerd wordt.

Naast de boeiende inhoud munt 'Is daar iemand?' uit door een uitgesproken theatrale schriftuur die vraagt om een acteur die het dramatische gebeuren belichaamt en tot meeslepende toneelwerkelijkheid maakt. In tegenstelling tot heel wat monologen die tot de categorie 'verteltheater' moeten gerekend worden, vraagt deze tekst om een 'vertolking' die hem, zoals met de beroemde fabels van Dario Fo, alleen als theater optimaal tot zijn recht laat komen.

De meerlagigheid van plot en personage biedt regisseur en acteur talloze en uiteenlopende mogelijkheden voor invulling en interpretatie. Bovendien bieden de verschillende lagen ook aan de toeschouwer de kans om via de eigen verbeelding zeer verschillende betekenissen te geven aan de plot en het open einde.

Al deze elementen wijzen op de uitgesproken drama-ervaring van de auteur. Dat blijkt ook te kloppen, wanneer we de ontwikkeling van zijn schrijversloopbaan nader bekijken. Roger Van Ransbeek werd in 1936 in Brussel geboren. Aan de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen behaalde hij het diploma van Officier ter lange omvaart, en aan de VUB een licentie in de sociologie. In de Belgische marine bracht hij het tot fregatkapitein. Zijn literaire loopbaan begon hij met het schrijven van scenario's voor jeugdprogramma's en documentaires voor de BRT zoals 'Maggelaan' (1971) en 'Tussen Wal en Schip'. Daarna volgden zowat een dozijn oorspronkelijke televisiespelen die niet alleen in Vlaanderen veel succes kenden, maar die ook door verscheidene buitenlandse stations werden uitgezonden. Zoals bijvoorbeeld 'Er was eens in december' (1978 BRT, NOS, Noorse TV, Zuid Afrikaanse TV), 'Place Sainte Cathérine' (1979, BRT, Zweedse TV, Australische TV), 'Wacht tot hij opbelt' (1981, BRT, NCRV, Zweedse TV, Hungarofilm).

Onder de vele toneelstukken die Roger Van Ransbeek schreef, vermelden we 'The Beatles for ever' (1983, Nieuw Vlaams Theater, ook in Duitsland opgevoerd), 'De Schuldvraag' (1987, Koninklijke Nederlandse Schouwburg Antwerpen, oorspronkelijke titel : 'Vingerafdrukken in Brussel') en 'Hakkelgaren' (1999, Raamtheater).

Roger Van Ransbeek is ook actief in het amateurtheater. Als huisauteur en -regisseur zorgt hij elk jaar voor een aangepast toneelstuk 'op het lijf geschreven' van de leden van Het Merchtems Volkstheater in Vlaams-Brabant.

In deze context kan deze interprovinciale prijs beschouwd worden als de bekroning van een drama-auteur die, ook door zijn betrokkenheid en inzet bij het plaatselijk verenigingsleven, vaak in de luwte van de nationale mediabelangstelling is gebleven.

In een interview verklaarde Roger Van Ransbeek dat voor hem zowel een televisiespel als een theaterstuk vertrekt vanuit een goed verhaal, waarin de auteur de vragen die hij zichzelf stelt kan verwerken. Het zijn vragen die wellicht al honderden keren zijn gesteld, maar die daarom niet door iedereen zijn gehoord. En dat is voor hem de zin van het schrijven: de vragen opnieuw stellen, op alle mogelijke en onmogelijke manieren. Tot iedereen ze gehoord heeft.

De Jury bestond uit:

Voorzitter : Ludo Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen Leden : Jan Lampo, vertegenwoordiger van de provincie Antwerpen; Christel Albert, vertegenwoordiger van de provincie Limburg; Jozef de Vos, vertegenwoordiger van de provincie Oost-Vlaanderen; Hugo Meert, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant; Jo Noreille, vertegenwoordiger van de provincie West-Vlaanderen Afgevaardigden van de Vlaamse Interprovinciale Commissie voor Letterkunde : Toon Brouwers en Greta Seghers Secretaris : Flora Pluym-Wuyts

Prijs 2009 voor een verzenbundel

Na uitvoerig overleg besliste de jury unaniem om deze interprovinciale prijs toe te kennen aan 'Cadenas' van Willy Roggeman. De motivering luidt als volgt:

'Cadenas' is een 'doorgecomponeerd' gedicht. Méér een gedicht dan een bundel. Roggeman werkt al jarenlang onverdroten aan zijn opus dat met 'Cadenas' (2008) een slotakkoord heeft gekregen. Na 'Opus finitum' (1953-1976) en 'Usque ad finem' (1977-2002) is 'Cadenas' het tachtigste opusdeel, dat de reeks 'Post opera supplementa' (2003-2008) afrondt.

Het gedicht, met per pagina tien regels (in totaal 300 regels), maakt gebruik van jazztechnieken: met behulp van herhalingen en variaties, ritmewisselingen, antimetrieën wordt een eigenzinnig ('autonoom') taalbouwsel tot stand gebracht. Een bouwsel dat alle aspecten van een compositie in zich verenigt: de seriële opbouw, de autonome structuur of het in zichzelf beslotene, de muzikaliteit. 'Cadenas' toont aan dat 'cerebraal' niet kan worden verward met louter 'rationeel' of 'gefabriceerd'. 'Cadenas' mag dan wel een doorgecomponeerd gedicht zijn, het is ook eigenzinnig en creatief in de taalbehandeling: eigenzinnig-speels en niet alleen gedistantieerd of intellectueel gekunsteld.

Het literaire discours dat Roggeman hanteert is niet alleen muzikaal, maar ook bijzonder uitgepuurd. In dat opzicht is de bundel uitzonderlijk te noemen. In de poëzieproductie van vier jaar is het zonder twijfel een van de opmerkelijkste literaire werken van een schrijver, die van leven kunst maakt en erin slaagt in kunst de polsslag van het leven te laten resoneren.

'Cadenas' is een doorvoelde bundel. Er staat geen woord te veel. De zegging is noodzakelijk en zorgt voor een heel eigen cadans. Zoals het hele werk van Roggeman een eigen geluid produceert in de naoorlogse literatuur.

De jury bestond uit:

Voorzitter : Ludo Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen Leden : Joris Gerits, vertegenwoordiger van de provincie Antwerpen; Daan Pleumeekers, vertegenwoordiger van de provincie Limburg; Yves T'Sjoen, vertegenwoordiger van de provincie Oost-Vlaanderen; Stefan van den Bossche, vertegenwoordiger van de provincie Vlaams-Brabant; Sylvie de Coninck, vertegenwoordiger van de provincie West-Vlaanderen Afgevaardigden van de Vlaamse Interprovinciale Commissie voor Letterkunde : Luc Renders en Dirk Vande Voorde Secretaris : Flora Pluym-Wuyts