Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_85TG4B

26 mei 2010

NWO investeert 26 miljoen in nationale onderzoeksfaciliteiten

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) investeert 25,8 miljoen euro in grootschalige apparatuur, dataverzamelingen en software. Het betreft financiering uit het programma Investeringen NWO-groot. Met dit programma financiert NWO omvangrijke infrastructuur die onderzoek op nationale schaal mogelijk maakt.

De wetenschappelijke infrastructuur die met Investeringen NWO-groot wordt gefinancierd heeft een overtuigend nationaal karakter. De apparatuur, dataverzamelingen en software versterken de internationale uitstraling en de positie van het Nederlandse wetenschappelijk onderzoek. De daarvoor benodigde investeringen lopen in de miljoenen en zijn daarom niet of slechts moeilijk te dragen door individuele instellingen. Met deze investering geeft NWO sturing aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland.

NWO ontving 23 aanvragen voor het programma Investeringen NWO-groot. De aanvragen zijn in nationale competitie beoordeeld op hun wetenschappelijke kwaliteit, nationale functie en maatschappelijk belang. Elf projecten hebben een subsidie ontvangen. De toegekende bedragen variëren van 780.000 euro tot meer dan zes miljoen. Onderaan dit bericht bevindt zich een alfabetische lijst met de gehonoreerde projecten en een indicatieve titel van het bijbehorend onderzoeksproject. Voor Investeringen NWO-groot wordt een keer in de twee jaar een aanvraagronde gehouden.

Over NWO

NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.

Lijst van gehonoreerde projecten:

Inzoomen op de moleculen van het leven
Prof. dr. J.P. (Jan Pieter) Abrahams, UL - faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen, Leids Instituut voor Chemisch Onderzoek - Cel Observatorium Hoe zien de bouwstenen van het leven eruit en hoe werken ze? Ze zijn te klein om met een lichtmicroscoop te zien, maar met een elektronenmicroscoop lukt dat tegenwoordig wel. Tien universiteiten en onderzoeksinstellingen gaan hun onderzoek op dit terrein coördineren binnen NeCEN, een gezamenlijk centrum waar de krachtigste elektronenmicroscopen ter wereld worden gedeeld en dat in het Leidse Cel Observatorium wordt gerealiseerd. NWO zal de eerste microscoop van NeCEN betalen. De NWO-bijdrage is 6.144.000 euro.

Nanodraad groeireactor
Prof. dr. E.P.A.M. (Erik) Bakkers, TU/e - faculteit Technische Natuurkunde, Photonics and Semiconductor Nanophysics Het nieuwste type MOVPE (metal-organic vapor phase epitaxy) reactor wordt geïnstalleerd in de cleanroom van de TU/e om halfgeleidende nanodraden te laten groeien. Met deze reactor kunnen we het groeiproces met zeer hoge precisie volgen en controleren. Hierdoor kunnen nieuwe materiaalcombinaties in een nanodraad worden gemaakt met atomair scherpe overgangen. Nanodraden geven aanleiding tot heel nieuwe mogelijkheden in toepassingen zoals LEDs, zonnecellen, (bio)chemische sensoren, transistoren, maar ook voor lichtbronnen die een enkel foton uitzenden, interessant voor informatietechnologie. De NWO-bijdrage is 1.590.000 euro.

Nieuwe aanpak voor in-situ structurele biologie
Prof. dr. M. (Marc) Baldus, UU - departement Scheikunde, NMR Moleculaire interacties besturen de werking van elementaire biologische processen. Tegenwoordig kunnen zelfs complete cellulaire eenheden op de micro- tot en met nanometerschaal gevisualiseerd worden. Maar de functionele bouwstenen van dergelijke systemen, zoals moleculen en hun complexen bleven tot nu onzichtbaar. Met behulp van hoge magneetvelden en een speciale polarisatieoverdrachtmethode, biedt magnetische resonantie nu de mogelijkheid om de werking van biomoleculaire processen en hun falen in ziekten zoals Alzheimer en Parkinson op atomaire schaal op te helderen. De NWO-bijdrage is 4.832.000 euro.

Het taalportaal Nederlands-Fries
Prof. dr. H.J. (Hans) Bennis, Meertens Instituut (KNAW)/ UVA Het Taalportaal stelt zich ten doel om een virtueel instituut voor de Nederlandse en Friese taal te ontwikkelen. Het portaal zal de beschikbare informatie over de grammatica van het Nederlands en het Fries (klankleer, vormleer en zinsleer) op een toegankelijke en wetenschappelijk verantwoorde manier bij elkaar brengen. In het Nederlands, Fries en het Engels. Het project wordt geleid door een consortium (Meertens Instituut, Fryske Akademy, Instituut voor Nederlandse Lexicologie, Universiteit Leiden) en uitgevoerd door onderzoekers van deze instellingen en andere Nederlandse universiteiten. De NWO-bijdrage is 1.711.000 euro.

Unieke waferscanner voor optische chips
Prof. dr. H.J.S. (Harm) Dorren, TU/e - onderzoekschool COBRA In de toekomst zullen computers steeds vaker optische componenten bevatten, zogenaamde 'optische interconnects'. Dit vereist geïntegreerde circuits (chips) met zowel elektronische als optische functionaliteit, die binnen de onderzoekschool COBRA worden onderzocht. NWO steunt dit COBRA-onderzoek met het financieren van een experimentele faciliteit voor onderzoek naar optische interconnects. Het hart van de investering is een 193 nm DUV waferscanner die door ASML speciaal geschikt wordt gemaakt voor het realiseren van hoge kwaliteit optische chips. Door deze aanpassingen krijgt COBRA de beschikking over een machine met wereldwijd unieke eigenschappen voor het onderzoek aan actieve optische chips. De NWO-bijdrage is 1.470.000 euro.

Multifunctionele lasermicroscoop: moleculen en cellen in de schijnwerpers Dr. B.N.G. (Ben) Giepmans, RUG - UMC Groningen - afdeling Celbiologie Het gedrag van cellen in ons lichaam wordt gereguleerd door moleculen. Door die moleculen te merken met fluorescentielabels kan de wijze waarop ze zich gedragen zichtbaar worden gemaakt en in levende cellen en weefsels worden onderzocht. Cruciaal hiervoor is deze multifunctionele fluorescentiemicroscoop, uitgerust met lasers voor UV, zichtbaar licht en infrarood. De gevoeligheid en precisie van deze microscoop stelt ons in staat om het samenspel van moleculen in studies naar kanker, neurodegeneratie, of diabetes te bepalen. De NWO-bijdrage is 1.124.000 euro.

3D superresolutiemicroscoop voor biomedisch onderzoek Dr. A.B. (Adriaan) Houtsmuller, EUR - Erasmus MC, Optical Imaging Centre De aangevraagde 'Structured Illumination Microscope' is de eerste fluorescentie­microscoop met een sterk verbeterd oplossend vermogen in breedte én diepte. In principe kunnen acht keer kleinere details worden gezien dan met conventionele technieken. Dit stelt onderzoekers in staat een veel nauwkeuriger beeld te krijgen van het inwendige van kleine celorganellen zoals transportvezels en -vesikels in het cellichaam. Of van genenclusters en DNA-reparatie­structuren in de celkern. De verkregen fundamentele kennis is belangrijk voor onderzoek naar bijvoorbeeld kanker of ouderdomsziekten. De NWO-bijdrage is 900.000 euro.

Geavanceerde analyse van natuurlijke isotopen en sporenelementen Prof. dr. J.J. (Jack) Middelburg, UU - faculteit Aardwetenschappen NWO zal een nieuwe nationale faciliteit voor sporenelement- en isotoopmetingen met zeer hoge ruimtelijke resolutie subsidiëren. Deze faciliteit aan de Universiteit Utrecht met deelname van Naturalis/NCB, de Vrije Universiteit, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek en het Nederlands Instituut voor Ecologie, zal door aard- en levenswetenschappers worden gebruikt om de activiteit en identiteit van organismen te linken, om experimenteel en geologisch veldonderzoek te integreren en om paleoreconstructies te verbeteren, in het bijzonder de reconstructies van het klimaat. De NWO-bijdrage is 3.403.000 euro.

Realisatie van een groothoek radiotelescoop
Dr. T.A. (Tom) Oosterloo, ASTRON/RUG - Kapteyn Instituut De aanvraag beoogt het aanzienlijk vergroten van het beeldveld van de Westerbork Synthese Radio Telescoop door het toepassen van geavanceerde antennetechnologie die ontwikkeld is met het uit Investeringen NWO-groot gefinancierd project APERTIF. Hierdoor worden radicaal nieuwe onderzoeksstrategieën mogelijk gemaakt voor onderzoek naar de evolutie van sterrenstelsels, de structuur van kosmische magneetvelden en voor het bestuderen van pulsars en andere veranderlijke objecten. De aanvraag beoogt ook het toegankelijk maken van de meetresultaten via een open access data-archief. De NWO-bijdrage is 2.475.000 euro.

Van abstracte genen naar echte cellen
Dr. R. (Rob) Wolthuis, Nationaal Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut (NKI-AVL) in Amsterdam zoeken manieren om de functies van onze genen te begrijpen in de context van de levende cel. Met een geautomatiseerde microscoopopstelling voor zogenoemde 'confocal live-cell imaging', toegekend door NWO, kan dit nu systematisch worden aangepakt. De geavanceerde apparatuur maakt geneffecten op celgedrag en -deling preciezer meetbaar en veel beter te vergelijken. Goed begrip van genfuncties in celdeling kan onder andere leiden tot verbetering van kankertherapieën. De NWO-bijdrage is 780.000 euro.

CLIO-INFRA: ontwikkeling van de wereldeconomie
Prof. dr. J.L. (Jan Luiten) van Zanden, UU - faculteit Geesteswetenschappen Het doel van CLIO-INFRA is het systematisch in kaart brengen van de beschikbare kwantitatieve informatie over de ontwikkeling van de wereldeconomie in de afgelopen vijfhonderd jaar. Het doel is om een solide basis te leggen voor de systematische studie van de oorzaken van ongelijkheid op wereldschaal - het beantwoorden van de vraag waarom sommige landen arm zijn en andere rijk. De databestanden zullen via internet beschikbaar worden gemaakt (open access). Zie http://www.clio-infra.eu/index.php/Main_Page. De belangrijkste partners zijn IISG, UU, DANS, RUG en de universiteiten van Tübingen en Debrecen. De NWO-bijdrage is 1.423.000 euro.

10-36