Technische Universiteit Delft
Studium Generale: Hugo de Groot: sleutelfiguur in de Westerse geschiedenis
door M&C
In deze lezing zal Henk Nellen aan de hand van De Groots bewogen
levensloop de stelling verdedigen dat deze geleerde beschouwd kan
worden als een sleutelfiguur in de West-Europese geschiedenis. De
Groots prestaties op het gebied van het natuur-, volkeren- en zeerecht,
de staatsleer, de geschiedenis, de Neolatijnse dichtkunst en de uitleg
van de Bijbel verschaften hem al tijdens zijn leven een uitzonderlijke
beroemdheid. Tegenover dit succes in de wetenschap staat de mislukking
van De Groot als familieman, politicus en bevorderaar van de kerkelijke
eenheid. Op zijn sterfbed zou hij hebben gezegd: âveel heb ik
ondernomen, maar weinig bereiktâ. Was die constatering terecht?
27 mei 2010 | 20:15 uur
plaats: Het Prinsenhof, ingang Oude Delft 183, Delft
door Henk Nellen
Zeker in zijn Hollandse jaren (1583-1621) werd Hugo de Groot gedreven
door het idee dat hij zijn intellect en energie in dienst moest stellen
van de vrijheidsstrijd die de Republiek der Verenigde Nederlanden tegen
Spanje begonnen was. Daarom huldigde hij in veel Latijnse gedichten de
heldendaden van stadhouder Maurits op het slagveld, schreef hij een
geschiedenis van de opstand tegen Spanje en verdedigde hij in een
wetenschappelijk traktaat het recht op buit van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie. Dit werk bleef ongepubliceerd, afgezien van
één hoofdstuk, dat in 1609 onder de titel Mare liberum verscheen. De
juridische onderbouwing van zijn studie over buit kwam later goed van
pas tijdens de redactie van een gezaghebbende verhandeling over het
oorlogsrecht, De iure belli ac pacis (1625).
In de lezing zal worden betoogd dat Hugo de Groot â ondanks de zuiver
patriottistische motieven achter zijn publicitaire activiteiten â veel
baanbrekende ideeën ontwikkelde die al snel op Europees niveau ingang
vonden: de noodzaak van godsdienstige verdraagzaamheid, het van nature
gegeven individuele recht op leven en al de middelen die daarvoor nodig
zijn, en de toekenning van een gelijke juridische positie aan de
Indische bevolking. Met recht kan dan ook verwezen worden naar een
andere uitspraak die De Groot in enkele brieven noteerde: âIk heb zaden
geplant voor bomen die ooit vrucht zullen dragenâ.
Henk Nellen (1949) is als onderzoeker verbonden aan het Huygens
Instituut in Den Haag. Daarnaast bekleedt hij namens de Dr. C. Louise
Thijssen-Schoute Stichting aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam een
leerstoel in de ideeëngeschiedenis van de zeventiende eeuw. Vanaf 1980
werkte hij aan de uitgave van de laatste vijf delen van de
Briefwisseling van Hugo Grotius (17 delen, Den Haag 1928-2001).
Daarnaast verrichtte hij onderzoek naar andere aspecten van de
zeventiende-eeuwse geleerde wereld. In april 2007 voltooide hij een
biografie over Hugo de Groot: Hugo de Groot, een leven in strijd om de
vrede (1583-1645), Amsterdam, uitgeverij Balans. Hij is tevens
betrokken bij âEuropa Humanisticaâ, een repertorium van
humanisten-editeurs uit de zestiende eeuw. Sinds 2002 werkt hij ook aan
een project dat de veranderingen in de status van de Bijbel in de
zeventiende eeuw onderzoekt.
Toegang gratis
Meer informatie: www.sg.tudelft.nl