Ingezonden persbericht
Persbericht, 31 mei 2010
Van Marum Prijs voor vernieuwend onderzoek naar enzymen
De Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem heeft op 28 mei de Martinus van Marumprijs voor chemische wetenschappen van 12.000 euro uitgereikt aan dr. Teunie van Herk voor haar promotieonderzoek naar het combineren van twee enzymen: fosfotase en aldolase. Dit leidde tot een geheel nieuwe en veelbelovende reactieketen. De Van Marumprijs is bestemd voor zeer oorspronkelijk onderzoek in de Life Sciences and Technology in de afgelopen vijf jaar.
Van Herk deed haar onderzoek van 2002 tot 2008 aan de Universiteit van Amsterdam. Ze combineerde de twee enzymen fosfotase en aldolase in één pot en ontdekte een keten van drie reacties. Fosfatase verbindt fosfaat aan een molecuul (dihydroxyaceton) (1). Aldolase verlengt vervolgens het molecuul: het hangt er 'een staartje' aan (2). Daarna kan het eerste enzym fosfatase, het fosfaat weer van het molecuul afhalen (3) en aan een (ander) dihydroxyaceton molecuul verbinden (1). Dit gebeurde allemaal in een mengsel van water, omdat enzymen geen moeilijk afbreekbare organische oplosmiddelen nodig hebben om 'hun werk' te doen. Van Herk was de eerste die dit ontdekte en beschreef dat een fosfaat op deze manier hergebruikt kon worden. Het volledige onderzoek wordt beschreven in haar proefschrift 'Bacterial class A acid phosphatases as versatile tools in organic synthesis'.
De jury verwacht dat haar onderzoek een belangrijke spin-off kan geven aan de Nederlandse farmaceutische en chemische industrie. Haar onderzoek is vooral interessant voor de farmaceutische industrie. Het fosfaat dat het enzym fosfatase gebruikt is heel goedkoop in verhouding tot het fosfaat dat tot nog toe wordt gebruikt. Daarnaast is de opbrengst van haar methode groter. Dat betekent dat er in de toekomst met minder kosten meer grondstof voor medicijnen geproduceerd kan worden. Bovendien zijn processen waarin verbindingen met enzymen geproduceerd worden veel milieuvriendelijker omdat ze in water worden gemaakt in plaats van in organische oplosmiddelen. Niet voor niets investeren de farmaceutische industrie, de overheid en de universiteit op dit moment in vervolgonderzoek via een IBOS-project aan de Radboud universiteit, de Universiteit van Amsterdam en de Wageningen universiteit.
Na haar promotie bestudeert Van Herk nog steeds de mogelijkheden van enzymen. Op dit moment doet ze onderzoek aan Wageningen UR naar de mogelijkheden van enzymen voor de houdbaarheid van voeding. Ze onderzoekt het op een verantwoorde manier stilleggen van bruinkleuring van voedingsmiddelen, waaronder champignons en aardappelen. Haar interesse in het werken met enzymen wordt vooral gevoed door de natuurlijkere en groenere werkwijze en de fascinerende mogelijkheden die de verschillende enzymen uit de natuur bieden.
De Martinus van Marumprijs is ingesteld door de J.C. Ruigrok Stichting te Haarlem en werd vrijdag 28 mei voor de derde keer uitgereikt.
---