Rijksoverheid
Kwaliteit: van zicht naar inzicht
Toespraak | 28-05-2010
Om de zorg te verbeteren, hebben we niet alleen zicht nodig op de
verschillen in kwaliteit, we moeten ook weten hoe we die verschillen
kunnen wegnemen. Dat zei minister Ab Klink tijdens het congres van de
Dutch Colorectal Audit.
Dames en heren,
U heeft vanmorgen van mijn directeur-generaal Leon van Halder al
gehoord waar we bij VWS voor staan. We willen kwaliteit en
doelmatigheid in de zorg. En om dat te bereiken hebben we zicht nodig
op wat we doen. Alleen zo kunnen we de patiënt bieden waar die recht op
heeft: goede, veilige zorg. En keuzevrijheid.
En, zo is mijn stellige overtuiging: alleen op die manier blijft de
zorg betaalbaar. Het is niet mijn bedoeling het verhaal van Leon van
Halder nog eens over te doen, maar dit wil ik toch nog wel even
benadrukken: de drie grote uitdagingen waar we voor staan zijn
kwaliteitsverbetering, kostenbeheersing en verlichting van de werkdruk.
En die drie hebben alles met elkaar te maken.
Want goede zorg is in de regel ook goedkopere zorg. Goede zorg leidt
tot minder complicaties, tot minder overbehandelen. Tot minder
medicijnfouten en hersteloperaties. En dus tot minder werk. Goede zorg
is: drie vliegen in één klap slaan.
U weet dat we onder grote druk staan om de uitgaven in de zorg te
beheersen. De vergrijzing, de groei van het aantal chronisch zieken en
de technologische ontwikkelingen stuwen de vraag continue omhoog. Als
we niets doen, wordt het echt onbetaalbaar.
Steeds vaker gaan er stemmen op om dan maar te snijden in het
basispakket. Om het eigen risico te verhogen.
Dames en heren, ik vind dat we daar pas in laatste instantie aan mogen
denken. Mijn stellige overtuiging is dat we op een veel aantrekkelijker
en productiever manier aan kostenbesparing te doen: door
kwaliteitsverbetering. Door innovatie. En door doelmatiger werken.
Saving lives and saving costs, zoals de Amerikaanse president Obama dat
zo mooi heeft verwoord. Natúúrlijk moet je dat als eerste doen, voordat
je de rekening bij de burger neerlegt.
Vandaar dat ik zo blij ben met uw initiatief om de zorg voor
darmkankerpatiënten te vergelijken en te verbeteren. Dat sluit volgens
mij naadloos aan op mijn beleid.
Deze audit, de DSCA, onderbouwt ook dat goede zorg geld bespaart. Het
gaat natuurlijk nog om schattingen, maar toch. Méér patiënten met een
bekende lymfklierstatus, en daardoor minder onnodige chemotherapie, zou
in uw berekeningen meer dan 100 onnodige chemokuren per jaar kunnen
besparen. Of in geld uitgedrukt ruim 4 ½ miljoen euro.
En minder complicaties scheelt voor patiënten per persoon meer dan 17
dagen in het ziekenhuis.
Doorgerekend kan dat op jaarbasis zo'n dikke 10 miljoen euro besparen.
Daar worden patiënten blij van, en daar word ik ook blij van.
Dames en heren, ik zei het al: we willen kwaliteit. Maar om kwaliteit
te meten moet je kwaliteit kunnen zien. En vergelijken. Daarmee zijn we
al goed op weg.
De inspectie en Zichtbare zorg vragen al sinds het begin van deze
regeerperiode aan ziekenhuizen om hun kwaliteit inzichtelijk te maken
met behulp van kwaliteitsindicatoren.
Maar zicht hebben op verschillen, daarmee ben je er nog niet. Meten is
niet altijd weten. Als je ziet dat mensen na een operatie bij
darmkanker in het ene ziekenhuis vaker complicaties krijgen dan in het
andere ziekenhuis, zegt dat eigenlijk nog steeds niet zo veel. Dan wil
je natuurlijk ook weten waar dat verschil door veroorzaakt wordt. Heeft
het te maken met de behandelmethode of is er wellicht sprake van
relatief veel of juist relatief weinig patiënten met een
gecompliceerder verloop van de aandoening?
Willen we transparantie laten samenvallen met kwaliteitsverbetering,
dan is het ook nodig dat we weten waaróm er verschillen zijn. We willen
niet alleen zicht, we willen ook inzicht.
En inzicht is wat dit prachtige registratiesysteem biedt, dat door u is
opgezet.
Want het blijft niet bij meten alleen. De gegevens zijn het hele jaar
door online beschikbaar voor alle deelnemende specialisten en
ziekenhuizen. Die zien meteen hoe ze er voor staan. Hoe goed ze het
doen. Of juist niet.
En waar dat aan ligt.
Daarmee ga je van zicht naar inzicht. Daarmee zet je concrete stappen
naar betere zorg.
Ik neem deze eerste jaarrapportage van de DSCA dan ook met genoegen in
ontvangst. U begrijpt: ik heb rapport al even mogen inzien. En het ziet
er veelbelovend uit.
Wat mij opvalt is dat alle ziekenhuizen meedoen. Waardoor in 2009 al
6000 mensen met darmkanker zijn geregistreerd. Met zulke grote
patiëntengroepen heb je echt een waardevolle bron van informatie. Er
zijn nieuwe, niet eerder bekende gegevens boven water gekomen.
Uit ervaringen in de VS, Engeland en Noorwegen weet ik dat je daarmee
concrete stappen kunt zetten naar méér kwaliteit, naar betere zorg voor
de patiënt.
Ik noem wat voorbeelden:
De sterfte na darmkankeroperaties is ongeveer vier procent. Ik heb me
laten vertellen dat dit drie procent lager is dan verwacht. Op basis
van dit rapport zien we ook dat er geen ziekenhuizen zijn waar het
sterfterisico opvallend groter is. Dat is mooi nieuws.
Maar we zien dank zij deze rapportage ook dat het nog beter kan.
Oudere patiënten die door een complicatie plotseling moeten worden
geopereerd, lopen het grootste risico om na de ingreep te overlijden.
Meer aandacht voor het voorkomen van complicaties bij deze kwetsbare
groep, zou de sterftecijfers nog verder omlaag kunnen brengen.
Iets anders: we blijken in Nederland vaak kijkoperaties in te zetten om
tumoren te verwijderen, vaker dan in het buitenland. Ook dat is goed
nieuws, want bij kijkoperaties zie je minder sterfgevallen en
complicaties.
En ook heel belangrijk: de patiënt knapt veel sneller op.
Maar wat blijkt: als een kijkoperatie tijdens de ingreep toch moet
worden omgezet in een open operatie, stijgt de kans op complicaties en
sterfte ineens flink. Die is dan ook hoger dan wanneer meteen was
gekozen voor een open operatie.
De specialisten geven zelf al aan dat ook hier ruimte is voor
verbetering.
Als laatste voorbeeld noem ik de opnameduur van kankerpatiënten. Die is
hoger dan verwacht. Negen dagen voor open chirurgie en zeven dagen voor
laparoscopische ingrepen. We weten dat dit omlaag kan. Dat is veel
plezieriger voor de patiënt en levert bovendien forse besparingen op.
Daar heb je ze weer: twee vliegen in één klap.
Deze voorbeelden laten zien wat de waarde is dit soort registraties.
Voortdurend kijken hoe de zorg beter kan en jezelf openstellen om te
leren van collega's. Dat betekent ook: je toetsbaar durven opstellen.
Ik besef dat dit voor de betrokken specialisten niet altijd gemakkelijk
is. Want toetsbaar is ook: kwetsbaar.
Dat besef vergroot alleen maar mijn waardering voor de moed, het
enthousiasme en de vernieuwingszin die de deelnemers aan deze audit
hebben getoond. Zij hebben laten zien dat professionele autonomie en
toetsbaarheid samen gaan. Daarmee zetten ze grote stappen in de
verbetering van de zorg voor mensen met darmkanker. Een ziekte waar één
op de 20 Nederlanders mee te maken krijgt.
Een ziekte waar mensen in de helft van de gevallen dood aan gaan. U
doet ontzettend belangrijk werk.
Omdat we dit soort registraties belangrijk vinden, is de NZA hard bezig
met een systeem om ze ook structureel te bekostigen. Dat gaat
natuurlijk niet van vandaag op morgen.
Daarom zal ik de startsubsidie van de DSCA tijdelijk verlengen. Ik hoop
daarmee te laten zien dat ik uw initiatief uitermate serieus neem.
En ik hoop van harte dat u een voorbeeld wordt voor anderen. Zodat we
ook bij andere specialismen een beter zicht krijgen op de kwaliteit van
zorg. En het inzicht om die zorg te verbeteren.
Ik dank u voor uw aandacht.