Vrije Universiteit Amsterdam
Vrije Universiteit Amsterdam Meer perspectief
31 mei 2010
Is de politieke loopbaan van Jan Peter Balkenende volgende week voorbij?
Met nog een week te gaan tot 9 juni schommelt het CDA in de peilingen, achter de VVD en de PvdA, rond de 25 zetels. Een derde plaats voor het CDA was tot een paar maanden geleden ondenkbaar. De VVD heeft de afgelopen weken de messen geslepen en het CDA in de strijd bloedend achter zich gelaten. Uit onderzoek van Synovate komt Mark Rutte nu als favoriete premierkandidaat uit de bus.
Balkenende is alleen voor zijn eigen kiezers en kiezers van ChristenUnie en SGP nog de favoriete premierkandidaat. Hij wordt een stuk minder betrouwbaar geacht dan bij voorgaande verkiezingen, maar zijn grootste probleem is niet dat hij niet meer geloofd wordt of inhoudelijk als zwak wordt ervaren. Twijfel is er vooral over zijn competentie, zoals ook blijkt uit de antwoorden van respondenten op kieskompas.nl.
De val van zijn vierde kabinet, de aankondiging van zijn hernieuwde lijsttrekkerschap direct na de teleurstellende gemeenteraadsverkiezingen en het plotselinge vertrek van 'kroonprins' Camiel Eurlings brachten Balkenende en zijn partij uitgebreid negatief in het nieuws. 'Een raadsel wat Balkenende doet op die premierstoel' (redactioneel commentaar Trouw, 14 april 2010) is typerend voor de teneur van de berichtgeving.
Uit onderzoek dat Kieskompas met de Nederlandse Nieuwsmonitor deed blijkt dat het nieuws van de verkiezingscampagne vervolgens vooral over Cohen en Wilders ging. Vanaf de eerste week van mei begonnen Rutte en in mindere mate ook Balkenende aan een sterke opmars in de publiciteit, maar bleef het vooral een strijd tussen Rutte en Cohen.
En als klap op de vuurpijl was daar de buitenechtelijke affaire van Balkenende's vertrouwenspersoon en CDA strateeg Jack de Vries. Door deze rel werd het voor het CDA ook nog eens lastig om zich als family value partij te profileren en werd Jan Peter Balkenende steeds minder met stabiliteit geassocieerd. Moreel gezag, toch jarenlang een unique selling point, ontglipte Balkenende en CDA, die lijdzaam moesten toezien hoe ChristenUnie en PVV ermee aan de haal gingen, net als met een deel van de CDA stemmers. Als Jan Peter Balkenende na de verkiezingen echt alleen als premier wil terugkeren, dan is de kans groot dat zijn politieke loopbaan op 10 juni voorbij is.