Vrije Universiteit Amsterdam
Vrije Universiteit Amsterdam Meer perspectief
3 juni 2010
Balkenende's 40 lange dagen en nachten in de campagnewoestijn
Opgave CDA was onvermijdelijk
'CDA werpt handdoek in de ring' kopte De Telegraaf precies een week voor de verkiezingen van 9 juni. De partij houdt serieus rekening met een verkiezingsnederlaag en een eventuele opvolging van partijleider Balkenende. Een logische keuze gezien de ontwikkelingen in de berichtgeving over de campagne en de mening van de kiezers, stellen onderzoekers van Kieskompas en de Nederlandse Nieuwsmonitor.
Met nog een week te gaan tot 9 juni hobbelt de partij, achter de VVD en de PvdA, steeds verder achteruit in de peilingen. 24 zetels en een derde plaats was voor het CDA tot een paar maanden geleden ondenkbaar. Jan Peter Balkenende is alleen voor zijn eigen kiezers en kiezers van ChristenUnie en SGP nog de favoriete premier. Hij wordt een stuk minder betrouwbaar geacht dan bij voorgaande verkiezingen, maar twijfel is er vooral over zijn competentie, zoals ook blijkt uit de antwoorden van respondenten op kieskompas.nl.
De stroom negatieve berichtgeving over de val van zijn vierde kabinet, zijn hernieuwde lijsttrekkerschap direct na de teleurstellende gemeenteraadsverkiezingen en het plotselinge vertrek van 'kroonprins' Camiel Eurlings zorgden voor een daling in het vertrouwen dat de kiezers nog hadden in de demissionaire premier. Dit blijkt uit eerder onderzoek van de Nederlandse Nieuwsmonitor en Kieskompas. Ondanks dat Balkenende in het kielzog van Rutte begin mei begon met een opmars in de media, bleef de strijd om het premierschap vooral een zaak tussen Rutte en Cohen.
In een laatste wanhoopspoging het tij te keren maakte Balkenende persoonlijk de hypotheekrenteaftrek tot een breekpunt. Het mocht niet baten. Om dat deel van achterban tegemoet te komen dat een coalitie met de PVV niet zit zitten, sprak het CDA, geheel tegen de eigen traditie in, voor de verkiezingen al een voorkeur uit voor een coalitie met VVD, D66 en GroenLinks. Die partijen zijn volgens Balkenende bereid noodzakelijke hervormingen door te voeren, maar onderzoek van Kieskompas toont aan dat het CDA in die coalitie zelf de minst hervormingsgezinde partij zou zijn. Helaas voor het CDA wezen deze partijen de vrijerij onmiddellijk van de hand. Ook uit de gegevens van de Nieuwsmonitor blijkt dat deze zetten worden uitgelegd als paniekreacties en niet kunnen rekenen op enige steun in de berichtgeving. Treffend voor de teneur van de berichtgeving is de kop in Trouw van 27 mei "CDA isoleert zich steeds meer."
'Ik ga voor goud', houdt Jan Peter Balkenende vol, maar 40 dagen nadat hij door het partijcongres officieel tot CDA-lijsttrekker was benoemd lijkt de CDA-top de handen van hem af te trekken en zich alvast te richten op zijn opvolger.