Universiteit van Tilburg

Persbericht 31 mei 2010

Botsende logica's hinderen publiek bestuur

Overheden, bedrijven, non-profitorganisaties,
belangenvertegenwoordigers en burgers gaan uit van verschillende logica's, die een constructieve samenwerking in de weg staan. Dat betoogt hoogleraar New modes of governance in social security and employment services Nicolette van Gestel vrijdag 4 juni in haar inaugurele rede aan de Universiteit van Tilburg. Mensen die uitgaan van marktdenken kijken bijvoorbeeld heel anders naar de wereld dan mensen die de voorkeur geven aan een sterke overheid.

In de huidige verkiezingsprogramma's zien we die verschillende logica's ook weer terug, stelt Nicolette van Gestel. De liberalen laten zich door de kredietcrisis niet afbrengen van de vrije markt, de linkse partijen geven de voorkeur aan een sterke overheid en de christendemocraten hechten veel waarde aan netwerken, vooral met sociale partners en non-profitorganisaties. De verschillende manieren van denken zorgen al decennia voor opeenvolgende stelselwijzigingen, die steeds opnieuw tot ontevredenheid leiden over de prestaties in sectoren als de zorg, het onderwijs en de sociale zekerheid. Dat vraagt om grondig onderzoek naar de aard en effecten van de logica's, zodat het patroon van stelselwijzigingen doorbroken kan worden.

Schijnconsensus
Een van de gevleugelde uitspraken van Johan Cruijff is dat we bij voetbal vaak denken dat we hetzelfde bedoelen, terwijl dat helemaal niet zo is. Je hebt één woord en totaal verschillende definities. Datzelfde gebeurt in het openbaar bestuur, aldus Van Gestel. Zo is met de invoering van marktwerking in de sociale zekerheid veel geld en energie verloren gegaan. Marktprincipes zoals concurrentie en prijsmechanisme zijn geïntroduceerd zonder dat de betrokken bewindslieden precies wisten wat zij daarmee bedoelden: liberalen (en ook de SER) dachten aan privatisering, maar in de kring van PvdA en GroenLinks dacht men aan concurrentie tussen publieke diensten. Uiteindelijk werd gekozen voor een groot publiek orgaan: het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen (UWV). Ondertussen is de afgelopen drie decennia drie keer van sturingsmodel gewisseld, terwijl ook de huidige verkiezingsprogramma's de nadruk leggen op wijzigingen in de structuur. Dat gaat ten koste van verbeteringen in proces en inhoud van sociale zekerheid en arbeidsmarktbeleid.

Geen van de sturingsconcepten is perfect, stelt Van Gestel. De verschillende vormen moeten worden gecombineerd om variatie en flexibiliteit te garanderen en tegelijkertijd voor voldoende stabiliteit te zorgen. De cruciale vraag is hoe partijen met verschillende logica's kunnen samenwerken. Door middel van haar onderzoek zal Van Gestel daar de komende jaren antwoorden op gaan geven.

Prof. dr. Nicolette van Gestel studeerde af in sociale geografie (1985, cum laude) en promoveerde in 1994 aan de Radboud Universiteit. Vanaf 1986 is zij als onderzoeker en universitair (hoofd)docent bestuurskunde en bedrijfskunde verbonden aan de Radboud Universiteit. Sinds 2009 is ze voor 1 dag per week als bijzonder hoogleraar New Modes of Governance in Social Security and Employment Services verbonden aan de TiasNimbas Business School, bij het Centrum voor Bestuur van de Maatschappelijke Onderneming. Deze leerstoel wordt gesponsord door Capgemini. Daarnaast is ze voorzitter van de internationale werkgroep Organizing the Public Sector van de European Group for Organizational Studies, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Arbeidsverhoudingen (NVA) en bestuurslid van het Thijmgenootschap. Haar meest recente boek, samen met Paul de Beer en Marc van der Meer, is Het hervormingsmoeras van de verzorgingsstaat. Veranderingen in de organisatie van de sociale zekerheid, Amsterdam University Press, 2009.

Over TiasNimbas Business School
TiasNimbas Business School is de business school van de Universiteit van Tilburg en de Technische Universiteit Eindhoven. Op verscheidene (inter-)nationale locaties en in verschillende formats biedt de business school zowel MBA, DBA, Masters (MA/MSc) en Executive Master programma's als korter durende executive programma's. TiasNimbas ontwikkelt tevens bedrijfsspecifieke programma's voor hoogaangeschreven nationale en internationale organisaties. Het motto van de business school, 'Never Stop Asking', staat voor het ideaal van continu vragen en bevraagd worden. TiasNimbas ziet ontdekken en leren als levenslange processen voor succesvolle individuen, bedrijven en organisaties.