Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

7 juni 2010

Tweeënhalf miljoen euro voor onderzoek immuunsysteem

NWO-Spinozapremie voor Utrechtse chemicus Piet Gros

De chemicus prof. dr. Piet Gros van de Universiteit Utrecht heeft de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap, de NWO-Spinozapremie, ontvangen. Gros krijgt de prestigieuze toekenning voor zijn baanbrekende bijdragen aan het ophelderen van de driedimensionale structuur van eiwitten die een vernietigende rol spelen in het menselijk immuunsysteem. Aan de prijs is tweeënhalf miljoen euro verbonden.

Fotograaf: Pieter van Dorp van Vliet (Universiteit Utrecht) Piet Gros (1962) is hoogleraar Biomacromoleculaire kristallografie aan de Universiteit Utrecht. Hij krijgt de NWO-Spinozapremie voor het ophelderen van de driedimensionale structuur van het C3-eiwit. Dit grote eiwit is onderdeel van het 'oer-immuunsysteem' dat nog steeds in de mens aanwezig is. Dit immuunsysteem valt uit zelfverdediging alle - ook lichaamseigen - cellen aan, met mogelijk desastreuze gevolgen voor het lichaam. Met structuurbiologische technieken, zoals eiwitkristallografie, onderzoekt Gros de structuren en chemische interacties die aan de basis liggen aan dit immunologisch proces. Het onderzoek van Gros legt de basis voor medicijnontwikkeling op het gebied van o.a. reuma, nierziekten en hart- en vaatziekten.

Utrechtse Spinozalaureaten

Sinds 1995 heeft NWO aan 59 wetenschappers een Spinozapremies uitgereikt. Dertien van hen zijn verbonden aan de Universiteit Utrecht of waren ten tijde van de uitreiking verbonden aan de universiteit: prof. dr. P. Gros (2010), prof. dr. D.M. Curtin (2007), prof. dr. B.J.G. Scheres (2006), prof. dr. J.M. Bensing (2006), prof. dr. R. Bernards (2005), prof. dr.ir. J.S. Sinninghe Damsté (2004), prof. dr. J.L. van Zanden (2003), prof. dr. H. Clevers (2001), prof. dr. J. Oerlemans (2001), prof. dr. D. Frenkel (2000), prof. dr. R. Plasterk (1999), prof. dr. G. 't Hooft (1995) en prof. dr. F.P. van Oostrom (1995).

NWO-Spinozapremie

De NWO-Spinozapremie is de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap en wordt toegekend aan Nederlandse onderzoekers die tot de absolute top van de wetenschap behoren. De laureaten zijn internationaal vermaard en weten jonge onderzoekers te inspireren. Spinozawinnaars krijgen tweeënhalf miljoen euro, te besteden aan onderzoek naar keuze.

Meer informatie

Juryrapport voor Piet Gros is bijgevoegd als attachment.

Recent onderzoek van Piet Gros, 'Kettingreactie van het afweersysteem bevroren'.

Website van Piet Gros met links naar beeldmateriaal en filmpjes.

Website NWO-Spinozapremie.

Peter van der Wilt, persvoorlichting Universiteit Utrecht, (030) 253 3705, P.M.vanderWilt@uu.nl.

Prof. dr. P. (Piet) Gros, hoogleraar Biomacromoleculaire kristallografie aan de Universiteit Utrecht.

Piet Gros (Dokkum, 31 juli 1962) is een getalenteerde eiwitkristallograaf. Hij pakt de grote uitdagingen in zijn vakgebied aan met creativiteit, durf en volharding. Gros loste de ingewikkelde structuur op van het C3-eiwit. Dat is een molecuul van groot medisch belang. Het onderzoek van Gros legt de basis voor medicijnontwikkeling op het gebied van reuma, lupus, sepsis, nierziekten en hart- en vaatziekten.

In 2005 slaagde Gros erin om de 3D-structuur te bepalen van het reusachtige C3-eiwit. De grootte van het eiwit maakte deze klus buitengewoon lastig en tijdrovend. C3 speelt een centrale rol in het complementsysteem. Dat is een afweermechanisme van ons lichaam. Via een kettingreactie doodt het lichaam bacteriën, virussen en aangetaste cellen. Bij ontstekingsziektes ontspoort de kettingreactie en worden onze eigen cellen aangevallen. Recent 'bevroor' Gros een deel van de ketingreactie. Zo kon hij een essentieel deel van het proces in detail in kaart brengen.

Kort CV
Piet Gros studeerde scheikunde in Groningen. Hij studeerde in 1985 cum laude af. Hij promoveerde eveneens cum laude in Groningen in 1990 in de eiwitkristallografie. Van 1990 tot 1992 was hij postdoc aan de ETH in Zürich. Tussen 1992 en 1994 werkte hij aan Yale. In 1994 kwam hij terug naar Nederland en werd hij onderzoeker aan de Universiteit Utrecht. Sinds 2002 is hij daar hoogleraar. Halverwege 2004 ging hij voor een jaar met sabbatical naar Stanford.

Gros is een ware subsidiespecialist. NWO honoreerde veertien van zijn laatste zestien subsidieaanvragen. In 2000 ontving Gros een Pioniersubsidie van NWO, de voorloper van Vidi en Vici. In 2008 kreeg Gros een van de eerste prestigieuze Europese advanced grants. In mei 2010 werd hij lid van de KNAW.

Gros beoordeelt voor toptijdschriften als Science, Nature, EMBO Journal en PNAS. Hij schreef mee aan meer dan 75 publicaties. Tien daarvan zijn gepubliceerd in de absolute toptijdschriften. Hij heeft twee octrooien op zijn naam staan. Gros werkt samen met U-protein Express. Dat bedrijf produceert complexe menselijke eiwitten voor wetenschappers uit de hele wereld.

Buitenlandse experts
Alle geraadpleegde buitenlandse experts roemen het werk van Gros aan het C3-eiwit. Gros trekt jong talent aan. Zijn veelzijdigheid inspireert andere, jonge onderzoekers binnen de scheikunde om te denken buiten de gebaande paden. Hij behoort tot de wereldtop in zijn vakgebied. Hij scoort hoog op alle punten die belangrijk zijn voor een Spinozapremie.



Universiteit Utrecht