Radboud Universiteit Nijmegen
* Woordenboek Literair ...
Woordenboek Literair Swahili onder redactie van Nijmeegse wetenschappers
Datum bericht: 8 juni 2010
Deze maand verschijnt het woordenboek Literair Swahili onder redactie
van prof. Frans Wijsen en dr. Harrie Tullemans, beiden verbonden aan de
Radboud Universiteit Nijmegen. Zij voltooiden het levenswerk van Jan
Knappert en Leo van Kessel die bijna dertig jaar werkten aan het
woordenboek.
Arabische invloeden
Gebied waar Swahili wordt gesproken
Gebied waar Swahili wordt gesproken
Swahili is een officiële taal binnen de Oost-Afrikaanse Gemeenschap en
de Afrikaanse Unie en wordt door ongeveer honderd miljoen mensen
gesproken. Zo'n veertig procent van het vocabulaire is ontleend aan het
Arabisch, daarom dacht men aanvankelijk dat Swahili een Arabisch
dialect was. Sommige onderzoekers zien het als een Bantoetaal met
leenwoorden uit het Arabisch; anderen zien het als een mengtaal die
zich vanaf de 12de eeuw aan de oostkust van Afrika heeft ontwikkeld
door contact met Arabische handelaren.
Rijke proza en poëzie
Het Swahili werd aanvankelijk in Arabisch schrift geschreven en bracht
rijke proza en poëzie voort. Er bestaan diverse woordenboeken Swahili -
Engels maar een woordenboek van het literaire Swahili bestond nog niet.
Het literaire Swahili bevat veel woorden die in het hedendaags
taalgebruik onbekend zijn.
Leemte
Vanwege de globalisering zijn jonge mensen in Oost-Afrika
geïnteresseerd in de bronnen van hun culturele identiteit. Daarom
zullen ze waarschijnlijk ook steeds vaker klassieke werken van Swahili
schrijvers en dichters ter hand nemen. Daarin zullen ze
geafrikaniseerde woorden uit het Perzisch, Arabisch, Sanskrit of Duits
tegenkomen die ze niet in de normale woordenboeken kunnen vinden.
Daarom vervult de Dictionary of Literary Swahili een leemte. Het
Swahili wordt aan ongeveer zeventig Europese universiteiten gedoceerd
in afdelingen voor Afrikaanse Studies of Afrikaanse talen en culturen.
Het woordenboek is ook uniek omdat de auteurs niet teruggrijpen op
vroegere woordenboeken. Ze ontlenen de betekenis van de woorden aan
enerzijds de vergelijkende studie van Swahili proza en poëzie zelf, en
anderzijds aan orale tradities van spreekwoorden en gezegden.
Over de auteurs
Knappert en Van Kessel zijn bijna dertig jaren bezig geweest met het
verzamelen van ruim 40.000 woorden uit het literaire Swahili maar
stierven voordat ze hun levenswerk konden voltooien. Wijsen en
Tullemans completeerden hun werk.
Jan Knappert (overleden 2005) was hoogleraar Afrikaanse Talen aan de
Katholieke Universiteit Leuven en aan de London School of Oriental and
African Studies, Universiteit van Londen. Naast diverse boeken over en
grammatica's van het Swahili schreef hij ook een Swahili - Esperato
woordenboek.
Leo van Kessel (overleden 2003) was docent aan St. Peter's Seminarie in
Bagamoyo (Tanzania) en schreef schoolboeken o.a. over Swahili
literatuur voor de Tanzaniaanse overheid. Tijdens de laatste jaren van
zijn leven was hij als redacteur werkzaam bij Ndanda Mission Press in
Tanzania.
Frans Wijsen is hoogleraar Wereldchristendom en interreligieuze
betrekkingen aan de Radboud Universiteit.
Harrie Tullemans is onderzoeker bij het Nijmeegs Instituut voor
Missiewetenschappen, een para-universitair instituut verbonden aan de
Radboud Universiteit Nijmegen.
Dictionary of Literary Swahili (Lewiston, NY: Edwin Mellen Press,
2010), Jan Knappert, Leo van Kessel, prof. Frans Wijsen (Faculteit der
Religiewetenschappen) en dr. Harrie Tullemans (Nijmeegs Instituut voor
Missiewetenschappen). Het woordenboek omvat 685 pagina's en kost 150 $.