Universiteit Leiden

Oppositie oostblok was ook kritisch over het westen

Het revolutiejaar 1989 wordt vaak herdacht als de âterugkeer naar Europaâ van de van het communisme bevrijde landen van Midden- en Oost-Europa. Filip Bloem laat in zijn proefschrift zien dat de oppositie ook de gevaren van de westerse maatschappij zag. Promotie op 10 juni.

Niet uniek

In het proefschrift Bedachtzame revolutionairen wordt het gedachtegoed van de Oost-Duitse en Tsjechische oppositie in jaren 1975-1990 met elkaar vergeleken. Daaruit blijkt dat, in tegenstelling tot wat veel bestaande literatuur beweert, de oppositiebewegingen in die landen niet zo pro-westers waren als vaak wordt gedacht; socialistische ideeën, beschavingskritiek en een kritische houding ten opzichte van de westerse consumptiemaatschappij en partijendemocratie bleken ook een belangrijke onderstroom in het denken van de Tsjechische oppositie. Dit gedachtegoed is dus niet uniek voor de Oost-Duitse dissidenten.

Perspectief

Wel werd de oppositie in Oost-Duitsland â als gevolg van de Duitse deling en de daarmee samenhangende emigratie â sterker dan elders in het Oostblok gedomineerd door mensen die nog in de perspectieven van een hervormd socialisme geloofden. Het ging de oppositiebewegingen in beide landen echter om meer dan politiek. Behalve tegen politieke onderdrukking streden ze ook tegen de gevaren van de moderne industriële maatschappij.

Links


* Samenvatting van Bedachtzame rellen (pdf, Engels)
* Geschiedenis studeren in Leiden

* Politicologie studeren in Leiden