Rijksoverheid
Aanbieding themarapport Erfgoedinspectie ZOEK!
De monumentenwet 1988 verplicht de uitvoerder van een opgraving om binnen
twee jaar na het einde van de opgraving een rapport te overleggen waarin de
onderzoeksresultaten zijn vastgelegd. Het is vervolgens aan het Rijk, in casu de
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), om deze rapporten centraal te
registreren en openbaar toegankelijk te maken. De Erfgoedinspectie heeft van
2007 tot en met 2009 onderzoek gedaan naar de aanwezigheid en
toegankelijkheid van de onderzoeksrapporten van opgravingen in de periode
2003-2006. Ik bied u met genoegen het themarapport ZOEK! Een speurtocht naar
de rapporten van opgravingen 2003-2006 aan.
Ik ben verheugd met het feit dat de Erfgoedinspectie constateert dat de naleving
van de verplichting om een onderzoek tijdig af te ronden de afgelopen jaren wel
verbeterd is. Lag in 2007 de gemiddelde naleving nog op 75,7% in 2009 is die
gestegen naar 86,4%. Hierbij wordt wel de kanttekening geplaatst dat er grote
verschillen zijn tussen de naleving van de gemeentelijk archeologische diensten
met 77,8% en die van bedrijven, universiteiten en het Rijk, waarbij de naleving
boven de 90% ligt. De voornaamste oorzaak van de niet-naleving bij gemeenten
is dat een aantal gemeenten de organisatorische en financiële consequenties die
voorvloeien uit het nieuwe archeologische bestel niet tijdig heeft
geïmplementeerd in de gemeentelijke organisatie. Hierdoor zijn de afgelopen
jaren achterstanden opgelopen bij de afronding van rapporten. Voor het
merendeel van deze rapporten is uitstel verleend. Toch is ook bij de
gemeentelijke archeologische diensten een sterke verbetering zichtbaar. Was er
in 2006 sprake van een nalevingsniveau van 50% in 2009 is dit opgelopen naar
77,8%.
Om de naleving van de vergunninghouders te verbeteren doet de Erfgoedinspectie
een aantal waardevolle aanbevelingen. Zo verwacht de Inspectie dat de naleving
gestimuleerd kan worden door het systematisch rappelleren van
vergunninghouders die de termijn overschrijden door het Centraal archeologische
informatiesysteem Archis hierop aan te passen. Daarnaast beveelt de
Erfgoedinspectie aan om objectieve criteria te formuleren voor de omgang met
projecten die uit meerdere opgravingscampagnes bestaan en deze openbaar te
maken. Openbaarmaking van de criteria op basis waarvan uitstel verleend kan
worden behoort ook tot de aanbevelingen.
Ik onderschrijf de aanbevelingen van de Erfgoedinspectie en ben dan ook Datum
verheugd met het feit dat zij de resultaten van de onderzoeken ieder jaar,
mondeling of schriftelijke gerapporteerd hebben aan de RCE, zodat de RCE reeds Onze referentie
een start heeft kunnen maken met het uitvoeren van de aanbevelingen. In 2011 212411
zal Archis verder aangepast worden zodanig dat het automatisch en systematisch
signaleren en rappelleren van niet tijdig ontvangen rapporten, ook bij verleend
uitstel, onderdeel zal worden van het Archis-systeem. Voor wat betreft de
openbaarheid van criteria voor uitstel kan ik melden dat er inmiddels een
beleidslijn klaarligt over de omgang met uitstelverzoeken voor de oplevering van
de onderzoeksrapporten die binnenkort openbaar gemaakt wordt. In dit
uitstelbeleid worden ook uitspraken gedaan over de voorkomende wens tot het
combineren van diverse opgravingscampagnes (die afzonderlijke zijn gemeld) tot
één rapport. Uiteraard is het mogelijk om dit te doen, maar het vormt geen reden
voor uitstel van de wettelijke tweejaarstermijn van de rapportageplicht.
Voor wat betreft de toegankelijkheid van de archeologische onderzoeksgegevens
heeft de Erfgoedinspectie geconstateerd dat de RCE tot nu toe slechts een deel
van de door de vergunninghouders opgestuurde rapporten centraal heeft
geregistreerd. Oorzaak hiervan lijkt het niet werken volgens een vaste
procedures, waardoor de rapporten binnen de organisatie niet een vaste
procesgang volgen. Uiteraard dient dit verbeterd te worden en deel ik de
aanbevelingen van de Erfgoedinspectie om de ingediende rapporten volgens
gestandaardiseerde procedures te verwerken en alle door de uitvoerders
ingediende rapporten op te nemen in de Livelink module van het Archis zodat de
onderzoeksgegevens daadwerkelijk openbaar en gemakkelijk toegankelijk zijn.
Om dit te bewerkstelligen zal er in Archis een zogenaamde `uploadkoppeling'
worden gemaakt. Hiermee is het mogelijk om de digitale rapporten automatisch
in LiveLink te zetten én het catalogussysteem van de RCE, die via het web
bereikbaar is. Vanaf dit moment zijn de digitale archeologische rapporten direct
toegankelijk voor iedereen. De `uploadkoppeling' bevindt zich momenteel in de
testfase. De verwachting is dat in de tweede helft van 2010 deze faciliteit
operationeel kan zijn.
de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart