Universiteit van Amsterdam
Christendom draagt sinds middeleeuwen bij aan eigen minimalisering
Afscheidscollege Theologie
donderdag 17 juni, 15.00 uur
Dhr. prof. dr. M.B. Pranger, hoogleraar Geschiedenis van de Christelijke godsdienst en theologie: Augustinus en het zwijgen der Sirenen.
Religie is terug. Burcht Pranger gaat in zijn afscheidscollege in op de vraag: terug waarvan? Tot voor kort gold het als vanzelfsprekend dat de plaats van religie in de westerse cultuur was geminimaliseerd onder druk van de exacte wetenschappen en het Verlichtingsdenken. Voor de 'moderne', niet religieuze mens was religie alleen nog maar zichtbaar in sacraal vertoon wat betreft het Katholicisme (bijvoorbeeld de paus, de mis, wondergeloof) of het gebruik van Bijbelse taal wat betreft het protestantisme. Tegelijk bleven en blijven de morele aanspraken van religie er niet minder om, zoals abortus, euthanasie en het 'gezin'. Pranger stelt dat het christendom sinds de middeleeuwen actief aan haar eigen minimalisering heeft bijgedragen door het strikt religieuze zelf in te perken. Wat bleef waren dogma's en liturgie. De wereld waarin deze uitingen van religie functioneerden verloor, ook in de ogen van christenen zelf, aan geloofwaardigheid. Opmerkelijk genoeg bleek het christendom in toenemende mate een seculiere ondergrond nodig te hebben om als religie overeind te blijven. Aan de hand van een analyse van Augustinus' Belijdenissen (geschreven rond 396-398) toont Pranger aan dat er ooit een variant van het christendom heeft bestaan die poogde alle aspecten van de 'menselijke conditie' te incorporeren. Deze variant was echter zo literair en retorisch, en daarmee zo profaan, dat men zich kan afvragen wat er zo religieus en christelijk aan was. Dat roept weer de vraag op of het christendom als religie ooit echt heeft bestaan.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.