Universiteit Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

15 juni 2010

Internationale terrorismebestrijding gaat ten koste van mensenrechten

'VN-systeem van 'blacklisting' is onrechtmatig'

Internationale terrorismebestrijding gaat ten koste van mensenrechten. Zo is het VN-systeem van 'blacklisting', waarbij financiële tegoeden van vermeende Al Qaida-sympathisanten worden bevroren, onrechtmatig. Het Sanctiecomité van de Veiligheidsraad, dat over plaatsing op de zwarte lijst beslist, is bovendien geen onafhankelijke rechter, maar een politiek orgaan. Ook is er geen eenduidige definitie van terrorisme, waardoor er willekeur en misbruik kan ontstaan. Tot deze conclusie komt internationaal juriste Bibi van Ginkel in haar proefschrift. Van Ginkel promoveert op 18 juni aan de Universiteit Utrecht.

Momenteel staan bijna 400 individuen en meer dan 100 organisaties vanwege vermeende banden met Al Qaida op de zwarte lijst die door het Sanctiecomité van de Veiligheidsraad is opgesteld. Wie eenmaal op de deze lijst terechtkomt, wordt geconfronteerd met een bevriezing van al zijn financiële tegoeden. Daarnaast werkt zo'n zwarte lijst stigmatiserend. Van Ginkel: 'Het gaat immers om vermoedens van terrorisme, zonder dat een persoon de kans krijgt in een proces zijn eventuele onschuld te bewijzen.'

VN-Sanctiecomité is niet onafhankelijk

Het Sanctiecomité is geen onafhankelijke rechter, maar een politiek orgaan. Plaatsing op de zwarte lijst van individuen of bedrijven geschiedt dan ook niet op basis van openbaar bewijs. Meestal wordt daarvoor informatie gebruikt die afkomstig is van geheime diensten. Hoger beroep tegen de beslissing of enige financiële compensatie is niet mogelijk. Van Ginkel: 'Door het gebrek aan procedurele waarborgen in dit systeem, neemt de Veiligheidsraad de beperkingen op zijn bevoegdheden niet in acht. Dat maakt het door hen gehanteerde instrument onrechtmatig.' Van Ginkel pleit dan ook voor een orgaan met onafhankelijke deskundigen, dat in een openbare zitting de verzoeken tot verwijdering van de lijst behandelt en daarover zelfstandig kan beslissen, en dat tevens bevoegd is financiële compensatie te bieden indien blijkt dat een plaatsing op de lijst ten onrechte was.

Eenduidige definitie 'terrorisme' ontbreekt

Ten slotte is de internationale gemeenschap het nog steeds niet eens over een definitie van terrorisme. Van Ginkel: 'In de internationale en nationale praktijken circuleren daardoor wel honderden definities. Dus zolang de Veiligheidsraad zonder nadere definiëring staten verplicht maatregelen te treffen tegen terrorisme, biedt dit sommige staten het perfecte excuus om politieke tegenstanders uit te schakelen, door te claimen zo een bijdrage te leveren aan de internationale terrorismebestrijding.' Een eenduidige definitie van terrorisme zou volgens Van Ginkel de legaliteit en de legitimiteit van de strijd tegen terrorisme ten goede komen, omdat daarmee willekeur en misbruik zou worden vermeden.

Promotie

Bibi van Ginkel (faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie) promoveert op vrijdag 18 juni om 12.45 uur in het Academiegebouw, Domplein 29 in Utrecht. Haar proefschrift 'The practice of the United Nations in combating terrorism from 1646-2008; Questions of legality and legitimacy' verschijnt bij uitgeverij Intersentia te Antwerpen, ISBN 978-94000-0076-6.

Het promotieonderzoek van Bibi van Ginkel is medegefinancierd door NWO en het Instituut Clingendael, waar de promovenda sinds 2006 als onderzoeker bij het veiligheidsprogramma werkzaam is.

Meer informatie