Universiteit Leiden

By Jove, they've got it!

Het lustrumconcours Wetenschap & Wereld is donderdag 17 juni gewonnen door de Leidse taalkundigen met hun programma 'KlinkerMikken en KlankKleuren'. Zij lieten het beste aan het publiek zien waarom hun wetenschap - de fonetiek - interessant, leuk én nuttig is.

Computerspelletjes

Wat kostte het Dr. Higgins een moeite en frustratie voordat hij zijn lower class protégée Eliza zodanig had gedrild dat ze beschaafd kon zeggen dat 'the rain in Spain falls mainly in the plain'. De Leidse fonetici Vincent van Heuven, Willemijn Heeren en Jos Pacilly doen dat veel leuker, objectiever, en naar ze hopen ook effectiever: met computerspelletjes en met kleur.

Praktisch nut

De inzending van de onderzoekers van het Leiden University Centre for Linguistics had eigenlijk alles, vond de jury: een wedstrijdelement om het spannend te houden, een hoge mate van inzichtelijkheid door visualisering, praktisch nut voor de maatschappij, en dat alles gebaseerd op gedegen wetenschappelijke ondergrond.

Verpest door je moedertaal

Wie na de puberteit een tweede taal wil leren spreken is eigenlijk al verpest door zijn moedertaal, zei professor Vincent van Heuven in zijn eindpresentatie tijdens de finale van het concours Wetenschap & Wereld, donderdag 17 juni. Na je kindertijd hoor je namelijk niet meer goed de subtiele verschillen tussen de klinkers van een taal die je niet dagelijks om je heen hebt gehoord.

Tweedetaal-sprekers

Om tweedetaal-sprekers, scholieren en studenten te helpen hun uitspraak te verbeteren hebben de taalkundigen een computerprogramma ontwikkeld dat zichtbaar maakt hoe en waar klinkers in de mond- en keelholte worden gevormd en door die klinkers letterlijk kleur te geven.

Burgemeester kwam KlinkerMikken

De spelletjes KlinkerMikken en KlankKleuren zijn hiervan afgeleid. Klinkermikken is een soort darten met je stem. Je imiteert klanken, en ziet op het scherm hoe ver je van het origineel af zit. In de Openbare Bibliotheek en in De Waag mocht het publiek het proberen. De burgemeester kwam een wedstrijdje klinkermikken doen met professor Bas Haring.

Schilderen met je stem

KlankKleuren is voor gevorderde spelers. De deelnemers schilderen met behulp van hun stem, en vertalen een reeks klinkers naar een vorm in kleuren. Zangers uit Leidse koren waren uitgenodigd om aan spel mee te doen.

Onderwijs

Van Heuven: 'Het programma in rudimentaire vorm is al in de jaren '80 ontworpen om mensen met een gehoorhandicap te helpen hun uitspraak te verbeteren door op een computerscherm te visualiseren hoe ze klinkers moeten maken. Dat was toen nog erg duur en primitief. Nu zijn de computers zoveel sneller en toegankelijker, en daarom konden wij het doorontwikkelen. Het mooie ervan is dat je gevoel krijgt voor wat je kunt doen met je stem. Met name voor de klinkerkleur.'

Hij vervolgt: We gaan nu kijken of het echt werkt in het onderwijs. Help je mensen hun uitspraak te verbeteren? Dat is de claim, maar kunnen we die waarmaken?

Talenkaart

Naast de computerspellen KlinkerMikken en KlankKleuren presenteerden de Leidse taalkundigen ook een Talenkaart met wetenswaardigheden over talen en taalkunde, gerelateerd aan de talen die worden onderzocht binnen het LUCL, het Leiden University Centre for Linguistics.

Interacties met de Leidse bevolking

Het lustrumconcours Wetenschap&de Wereld was een wedstrijd in het populariseren van wetenschap in Leiden. Aan het einde van de lustrumweek, op 17 juni, lieten de onderzoeksgroepen zien hoe hun interacties met het Leidse publiek waren verlopen. De andere teams - óók heel goed, volgens de jury - waren:


* Operation Green Light: licht in de opsporing van kanker
* LUMC, Endocrinologie-Heelkunde: Clemens Lowik (Endocrinologie) en Alexander Vahrmeijer (Heelkunde), Ineke Oudshoorn e.a.


* Vijf eeuwen migratie naar Leiden

* Instituut voor Geschiedenis, Sociale Geschiedenis: Leo Lucassen en Susan Leclercq (IISG)


* Solar powered future fish

* Wiskunde en Natuurwetenschappen, Excellente studenten: Robin de Lange, Yvonne van Amerongen, David Louwrier, Paul Egan, Thomas Eisenmayer, Florine Buijze, Petra Mol, Wouter Bruins en Huub de Groot (LIC)


* Zuidafrikaleiden.nl

* Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie, Erik Bähre i.s.m. Gwen Wolters, Arjan Mossel, Robert Pijpers e.a.


* KlinkerMikken & KlankKleuren

* Leiden University Centre for Linguistics/Fonetisch laboratorium: Vincent van Heuven, Willemijn Heeren, Rob Goedemans en Jos Pacilly.
* Zie ook de LUCL Talenkaart

Jurysamenstelling


* Jos Engelen, voorzitter NWO

* Margriet van der Heijden, wetenschapsjournalist NRC
* Frank de Wit, wethouder Onderwijs, Milieu en Sport gemeente Leiden
* Ronald Cramer, hoogleraar aan het Mathematisch Instituut Universiteit Leiden, oprichter en hoofd onderzoeksgroep Cryptologie aan het Centrum voor Wiskunde en Informatica in Amsterdam.
* Naomi Ellemers, Spinozawinnaar en hoogleraar 'Sociale psychologie van de organisatie' Universiteit Leiden (juryvoorzitter)