Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_86VDC9
29 juni 2010
Opnieuw stressbestendig met ritmegevoel
Ritme van afgifte corticosteroïden beïnvloedt stressreactie
Als je lichaam met vaste regelmaat cortisol vrijmaakt, kan het beter tegen stress. Dat stelt NWO-onderzoeker Angela Sarabdjitsingh. Zij onderzocht het ritme waarmee ratten corticosteron - vergelijkbaar met het menselijke stresshormoon cortisol - aanmaken. Ratten gaan aanzienlijk slechter om met stress als het patroon van corticosteronafgifte verandert. Een onregelmatig afgiftepatroon is een kenmerk van chronische stress en stressgerelateerde ziekten. Deze kunnen mogelijk aangepakt worden door het ritme bij te stellen. Sarabdjitsingh promoveert op 1 juli aan de Universiteit Leiden.
Het hormoon cortisol moet andere eiwitten in het lichaam en brein aan het werk zetten om goed op stress te kunnen reageren. Maar Sarabdjitsingh ontdekte dat belangrijke genen minder werden geactiveerd zodra het lichaam werd blootgesteld aan afgeplatte corticosteronpatronen. Bij een afgevlakt ritme zijn er geen losse pulsen meer herkenbaar, ze gaan dus niet meer met een uurlijks ritme omhoog en omlaag. Dat is interessant omdat ziekten als depressie juist gekenmerkt worden door een afvlakkend ritme in de cortisolafgifte. Door met medicijnen het ritme aan te passen, kunnen dergelijke ziekten mogelijk behandeld worden.
De bijnier geeft elk uur het stresshormoon cortisol af (bij de rat corticosteron). Ziekte of veroudering kan dit uurlijkse ritme echter flink verstoren. Dan kan het lichaam minder goed op stress en drukte reageren. Sarabdjitsingh onderzocht hoe het ritme de stressreactie en de veerkracht van de hormonale en gedragsmatige stressreactie beïnvloedt. Daarnaast bekeek ze of het patroon de weefsels verandert waar het stresshormoon op inwerkt.
Cruciaal eiwit
Niet alleen vond Sarabdjitsingh dat het ritme van afgifte van corticosteron cruciaal is voor een goede hormonale en gedragsmatige stressreactie, ze ontdekte ook welk eiwit vooral te lijden heeft onder een verstoord ritme: de Glucocorticoïd receptor (GR). Dit eiwit zou dus uitstekend als doelwit kunnen dienen voor therapie voor stress en stressgerelateerde ziekten.
Mozaïek
Angela Sarabdjitsingh combineerde als eerste een aantal geavanceerde technieken waarmee ze deze resultaten heeft kunnen verkrijgen. Deze methoden worden nu ook door andere onderzoeksgroepen gebruikt om het onderwerp verder uit te diepen. Zij deed haar unieke onderzoek met een subsidie uit het NWO-programma Mozaïek. Mozaïek is een subsidieprogramma voor allochtone studenten. Met de subsidie kunnen allochtone studenten gaan promoveren. In de wetenschap zijn minderheden slecht vertegenwoordigd. NWO is een groot voorstander van diversiteit, betreurt het geringe aantal rolmodellen en wil met Mozaïek voorkomen dat er nodeloos wetenschappelijk talent verloren gaat.
Over NWO
NWO is dé nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 700 miljoen euro uit aan subsidies voor toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen. Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij.
---