Radboud Universiteit Nijmegen

Doorwerken aan Paars-plus is in lijn met verkiezingsuitslag

Datum bericht: 5 juli 2010

Nu verder gewerkt wordt aan een kabinet van VVD, PvdA, GroenLinks en D'66 horen we ook gemor van kiezers. Is dit nu de juiste afspiegeling van de verkiezingsuitslag van 9 juni? De kiezer maakte toch een draai naar rechts? En nu koersen we aan op een links-liberaal kabinet! `Paars-plus doet wel degelijk recht aan de verkiezingsuitslag', stelt parlementair historicus Alexander van Kessel. 'Bovendien: we kiezen een Tweede Kamer, geen kabinet.'

Kabinet niet altijd een logisch vervolg van verkiezingsuitslag Van Kessel: 'Het is in de parlementaire geschiedenis wel vaker voorgekomen dat uit de formatie een kabinet rolde dat op het eerste gezicht geen logisch gevolg was van de verkiezingsuitslag. Befaamd is de formatie van 1977. Den Uyl was beloond met een verkiezingswinst van tien zetels, maar uiteindelijk trad een kabinet met CDA en VVD aan. In 2003 leek de PvdA zich zodanig hersteld te hebben van de nederlaag van 2002, dat een coalitie met het CDA voor de hand lag. De onderhandelingen liepen echter dusdanig stroef, dat het CDA na enkele maanden toch weer teruggreep op een kabinet met de VVD. D66 was toen nodig om een parlementaire meerderheid te creëren.'

Kiezer kiest geen kabinet
De Paars-plus-partijen hebben 81 zetels in de Kamer en 16 zetels gewonnen in vergelijking met de verkiezingen van 2007. Alle andere combinaties komen er minder goed af: CDA, PVV en VVD hebben samen 76 zetels - met een positief saldo in vergelijking met 2007 van vier zetels - en een middenkabinet van VVD, PvdA en CDA heeft weliswaar de steun van 82 zetels maar leed een verlies van veertien zetels. Van Kessel: `De kiezer kiest de Tweede Kamer en niet het kabinet. We hebben immers geen directe, maar een representatieve democratie. Op basis van de verkiezingsuitslag moet een kabinet geformeerd worden dat de steun heeft van de meerderheid in de Tweede Kamer.'

Uitruilen en vooruitschuiven
Onder leiding van de nieuwe informateurs Rosenthal en Wallage worden er nu echte afspraken gemaakt over de thema's voor het regeerakkoord. `Dat wordt nog een hele hijs' , voorspelt Van Kessel. Er liggen grote verschillen tussen de partijen over onder meer de hypotheekrente en de bezuinigingen. Het gaat dan om het uitruilen, of soms het vooruitschuiven van thema's. Er gaan al geruchten dat het hypotheekrentevraagstuk in handen komt van een staatscommissie, waarmee het besluit weer een jaar of wat wordt opgeschoven. Rosenthal (VVD) kent de dossiers vanuit de eerste gesprekken die hij voerde, Wallage (PvdA) is een ervaren politicus. Vanwege zijn burgemeesterschap van Groningen en zijn huidige voorzitterschap van de Raad voor het Openbaar Bestuur, een min of meer neutraal adviesorgaan van de regering, is hij meer dan vroeger, toen hij vooral partijpoliticus was, geschikt voor het informateurschap.

Alexander van Kessel is onderzoeker bij het Nijmeegse Centrum voor parlementaire geschiedenis (CPG). Hij houdt samen met twee collega's een dagboek over de kabinetsformatie bij. Volgend jaar publiceert het CPG een boek over de Nederlandse kabinetsformaties 1977 -2010.