Humanistisch Verbond

Humanistisch Verbond bepleit alternatieven voor vreemdelingendetentie

PERSBERICHT, Amsterdam, 12 juli 2010

Op 6 juli is een brief gepubliceerd van Minister van Justitie Hisch Ballin aan de Tweede Kamer over de uitkomsten van een heroriëntatie door de vaste kamercommissie van Justitie op hoe de vreemdelingenbewaring in Nederland wordt uitgevoerd. Een aantal voorgestelde en soms al geïmplementeerde verbeteringen in bijvoorbeeld dagprogramma, zorg en hulp moeten recht doen aan het feit dat vreemdelingen die worden vastgehouden om te worden uitgezet geen criminelen zijn en geen straf uitzitten en een hard strafregime daarom ongepast is.

Deze heroriëntatie is een reactie op felle kritiek in 2008 van o.a. de European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT), de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ), en Amnesty International op de slechte en mensonwaardige omstandigheden waaronder de Nederlandse overheid vreemdelingen in afwachting van mogelijke uitzetting vasthoudt.

Vreemdelingendetentie is een bestuursrechtelijk maatregel om mensen beschikbaar te houden voor uitzetting. Het gaat hier niet om criminelen en de detentie is niet bedoeld als straf. Maar in de praktijk is het gevangenisregime waaronder deze mensen opgesloten zitten vaak harder dan voor criminelen die hun straf uitzitten. Ook het Humanistisch Verbond heeft hiertegen herhaaldelijk geageerd en ervoor gepleit alternatieve vormen van vasthouding te zoeken naast deze vreemdelingenbewaring. En waar deze noodzakelijk is als ultimum remedium het regime verregaand te humaniseren.

Het Humanistisch Verbond is verheugd dat het kabinet de klachten nu serieus neemt en in de vreemdelingenbewaring recht wil doen aan het feit dat de mensen die hier worden opgesloten geen straf uitzitten. Zo juicht het de maatregelen toe die betreffende mensen in deze stressvolle situatie meer bewegingsvrijheid en ontspanning bieden. Ook stemt het van harte in met de voornemens mensen de gelegenheid te bieden zich voor te bereiden op vertrek door verruiming van bezoekuren, (beperkte) internettoegang en meer gelegenheid tot telefoneren. Dat is ook voor mensen die niet uitzetbaar blijken (meer dan 50%) belangrijk om hun netwerk te onderhouden. Gelukkig wordt nu ook gepoogd de juridische hulp waar mensen recht op hebben beter te organiseren en wordt de beperkte medische zorg iets verbeterd.

Het Verbond juicht de voornemens tot humanisering van de vreemdelingenbewaring toe en pleit voor snelle en ruime invoering ervan op alle lokaties. Humanistisch geestelijk verzorgers die werkzaam zijn in de vreemdelingenbewaring melden wel iets te merken van het nieuwe beleid maar ook dat de implementatie daarvan vooralsnog te beperkt is.

Korte duur soms lang
Vreemdelingenbewaring is gericht op het ter beschikking houden voor uitzetting en daarom in principe van korte duur (drie tot zes maanden). Daarom worden geen onderwijs en arbeid aangeboden en beperkte medische en bijv. tandheelkundige zorg. De praktijk leert echter dat mensen vaak veel langer vastzitten en onuitzetbaren vaak herhaaldelijk waarbij de totale duur van de detentie aanzienlijk langer kan worden, tot meerdere jaren. Dat is een onaanvaardbare situatie, maar zolang deze bestaat reden toch een aanbod te doen voor bijv. zinvolle dagbesteding en intensievere medische zorg aan de groep mensen voor wie het argument van de korte detentieduur niet geldt.

Onuitzetbaren
Het probleem van onuitzetbaren blijft in deze heroriëntatie onopgelost. In de huidige praktijk worden mensen die onuitzetbaar zijn geklinkerd (op straat gezet), en vaak op een later tijdstip opnieuw opgepakt en vastgezet. Deze cirkel kan zich eindeloos herhalen. Het Verbond meent dat de zin- en uitzichtloosheid van zon draaideur toestand inhumaan is. Het pleit ervoor dit schrijnende probleem niet langer te ontkennen maar, internationaal, naar een oplossing te zoeken.

Alternatieven
Zelfs bij volledige invoering van alle maatregelen blijft het Verbond ervoor pleiten alternatieven te onderzoeken. Voor de meeste vreemdelingen is detentie niet nodig en ongewenst. Nederland sluit in vergelijking met het buitenland uitzonderlijk veel illegalen op. Het Verbond is verheugd dat het kabinet nu opnieuw het uitgangspunt huldigt dat vreemdelingen alleen mogen worden vastgezet als uiterste middel en dat na individuele toetsing moet worden onderzocht of volstaan kan worden met een lichter middel. ( Het kabinet onderschrijft het uitgangspunt dat bewaring uitsluitend als ultimum remedium moet worden gebruikt. Bij de inbewaringstelling moet sprake zijn van een individuele toets. Daarbij dient ook onderzocht te worden of gebruik gemaakt kan worden van een lichter middel.). Welke lichtere middelen bedoeld worden is in de brief niet nader uitgewerkt. Het Verbond pleit er voor met spoed een procedure voor deze individuele toetsing te ontwikkelen en de genoemde lichtere middelen uit te werken en breed te gaan inzetten. Dat is pas een fundamentele stap in de humanisering van het vreemdelingen uitzetbeleid.