Rijksoverheid
Aanbiedingsbrief Monitor extramurale farmacie 2010
Mijnheer de Minister,
Inleiding
Hierbij biedt de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) u de monitor
`Extramurale farmacie 2010, een nulmeting van deze markt' aan. De
monitor bevat een `foto' van de markt, op basis waarvan de NZa nu
conclusies trekt en tot acties besluit die binnen haar bevoegdheid vallen.
De komende periode kunnen door uitvoering van monitors positieve dan
wel negatieve afwijkingen worden geconstateerd.
Doelstelling
Het doel van deze monitor is inzicht krijgen in de ontwikkelingen op de
publieke belangen: kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van
extramurale farmaceutische zorg voor de consument. Voorts was het
doel een nulmeting te verrichten voorafgaande aan het voorgenomen
vrijgeven van het tarief voor farmaceutische zorg per 1 januari 2011.
Ten tijde van uitvoering van deze monitor heeft de Tweede Kamer na de
val van het kabinet het vrijgeven van het genoemde tarief per 2011
controversieel verklaard. De NZa zag hierin echter geen reden om
gedurende dit monitoronderzoek de opzet aan te passen.
Het uitbrengen van een nader advies over het vrijgeven van het tarief
voor farmaceutische zorg in 2010 door de NZa is komen te vervallen. De
NZa is voornemens, als het kabinet besluit tot het vrijgeven van het
tarief, in het jaar daaraan voorafgaand een nader advies daarover uit te
brengen aan de Minister van VWS.
Bevindingen
De belangrijkste bevinding uit de monitor is dat het contracteerproces
beter verloopt dan vorig jaar. Er zijn meer aanvullende overeenkomsten
afgesloten tussen apotheekhoudenden en zorgverzekeraars waarin
afspraken zijn gemaakt over een hogere honorering in ruil voor
kwaliteits- en doelmatigheidsverbeteringen. Dit komt vooral door een
realistischer verwachtingenpatroon van beide partijen en de opgedane
ervaring met onderhandelen. De afname van het aantal klachten en
signalen bij de NZa over het contracteerproces in vergelijking met vorig
jaar, bevestigt dit beeld.
Er zijn op dit moment geen concrete signalen bekend bij de IGZ en NZa
dat de kwaliteit van farmaceutische zorg afneemt. De
gegevensoverdracht tussen aanbieders van farmaceutische zorg is echter
onvoldoende. Eveneens is de transparantie van de kwaliteit van
geleverde farmaceutische zorg door individuele apotheekhoudende op dit
moment onvoldoende. Op basis van deze bevindingen zal de NZa acties
ondernemen die vallen binnen de bevoegdheid van de NZa (zie acties 1
en 2).
De bevindingen uit de monitor vormen op dit moment geen aanleiding
om te veronderstellen dat de toegankelijkheid van farmaceutische zorg in
het geding is of binnenkort zal komen. Als de NZa signalen krijgt dat de
toegankelijkheid wel in gevaar komt, zal de NZa binnen het kader van
haar taakuitoefening actie ondernemen.
De totale kosten van de farmaceutische zorg (geneesmiddelen en
dienstverlening) zijn ontwikkeld van 4,8 miljard in 2008 naar 4,7
miljard in 2009 mede onder invloed van de beperking van het verzekerde
pakket. Ook de bevinding dat het contracteerproces beter verloopt dan
vorig jaar is een gunstige ontwikkeling voor de betaalbaarheid van
farmaceutische zorg. Er blijkt een verschuiving plaats te vinden van het
aantal standaardterhandstellingen naar weekterhandstellingen. Deze
bevinding is aanleiding voor de NZa om hier onderzoek naar te doen (zie
actie 4).
Voor een uitgebreidere beschrijving van de bevindingen verwijs ik u naar
de managementsamenvatting van de voorliggende monitor.
Voorgenomen acties NZa
Gezien het feit dat de NZa dit jaar geen nader advies uitbrengt over het
vrijgeven van het tarief voor farmaceutische zorg, beperkt deze brief zich
tot een weergave van acties die de NZa binnen haar bevoegdheden
onderneemt op basis van bevindingen uit de voorliggende monitor.
Daarbij zal de borging van de publieke belangen kwaliteit, betaalbaarheid
en toegankelijkheid de leidraad zijn.
Kwaliteit
1. Bevordering gegevensoverdracht
De noodzaak voor een goede overdracht van medicatiegegevens tussen
apotheekhoudenden vloeit voort uit de vereisten van de Kwaliteitswet
Zorginstellingen en is ook opgenomen in de Nederlandse Apotheeknorm
2006. In hoofdstuk 4 is te lezen dat volgens IGZ op dit moment de
overdracht van medicatiegegevens van de ene zorgaanbieder naar de
andere zorgaanbieder onvoldoende is geborgd. De IGZ zal dan ook vanaf
2011 gaan toezien op naleving van de mede door IGZ opgestelde
normen over gegevensoverdracht.
Actie 1
Mede naar aanleiding van signalen van toetredende apotheken over
problemen met betrekking tot het aansluiten op elektronische
netwerken, stelde de NZa in december 2009 op grond van artikel 45
Wmg de `Regeling voorwaarden voor overeenkomsten inzake
elektronische netwerken met betrekking tot zorg' vast. Deze regeling
faciliteert onder andere deelname aan het OZIS systeem. Dit heeft
betrekking op eventuele belemmering van toetreding van een aanbieder
van farmaceutische zorg tot het elektronische netwerk. Dit netwerk is
meestal lokaal of regionaal georganiseerd.
Ook overdracht van medicatiegegevens tussen apotheekhoudenden die
gevestigd zijn in verschillende regio's, dus ook als er geen sprake is van
één elektronisch netwerk, is echter noodzakelijk. Om
gegevensoverdracht tussen farmaceutische zorgaanbieders te
bevorderen, onderzoekt de NZa de mogelijkheid om de handeling
`gegevensoverdracht' zichtbaar te maken in de nieuwe, nog vast te
stellen prestaties voor farmaceutische zorg.
2. Transparantie kwaliteit
Hoewel ongeveer 800 apotheekhoudenden beschikken over een
kwaliteitscertificaat vanuit patiëntenperspectief is de mate van
transparantie op dit moment onvoldoende om een individuele
zorgaanbieder te kunnen beoordelen op geleverde kwaliteit van
farmaceutische zorg. Dit komt omdat op dit niveau de resultaten van de
kwaliteitsindicatoren zoals opgesteld door de IGZ/KNMP en later door
Zichtbare Zorg nog niet worden gerapporteerd. Genoemde partijen
hebben nog niet vastgesteld wanneer dit wel zal gebeuren. Vooruitlopend
hierop hebben een aantal zorgverzekeraars en apotheekhoudenden in de
aanvullende overeenkomst een selectie van de indicatoren uit de
Basisset Kwaliteitsindicatoren van IGZ/KNMP opgenomen.
Actie 2
Het is wenselijk dat de meting van kwaliteitsindicatoren in ieder geval
voor zorgverzekeraars op het niveau van de individuele farmaceutische
zorgaanbieder eerder dan 2013 beschikbaar zijn.
Door samen te werken met het programma Zichtbare Zorg (Zizo) wil de
NZa de aansluiting verbeteren tussen de nog vast te stellen nieuwe
prestaties farmaceutische zorg (zie hoofdstuk 8 monitor) en de
kwaliteitsindicatoren. Consumenten en zorgverzekeraars moeten
aanbieders van farmaceutische zorg onderling op kwaliteitsniveau
kunnen vergelijken. Daarom heeft de NZa Zizo verzocht om geen aparte
set kwaliteitsindicatoren op te stellen voor gespecialiseerde apotheken en
apotheekhoudende huisartsen.
Noot: Ten behoeve van transparantie in het algemeen is de NZa tevens
voornemens in 2010 een richtsnoer informatieverstrekking
zorgaanbieders en een richtsnoer informatieverstrekking
zorgverzekeraars te publiceren, waarin is opgenomen welke informatie
zorgaanbieders en zorgverzekeraars aan consumenten moeten
verstrekken. Zodoende worden partijen aangezet om juiste en volledige
informatie te verstrekken, zodat consumenten een onderbouwde keuze
kunnen maken voor een juiste zorgaanbieder en zorgverzekeraar.
Hierdoor zal een zorgaanbieder en een zorgverzekeraar tevens meer
moeten concurreren om de gunst van de cliënt.
Betaalbaarheid
3. Datum tariefbeschikking
Twee van de vier grote zorgverzekeraars geven net als in de monitor van
2009 aan dat de contractering pas na het eerste kwartaal op gang komt,
onder andere vanwege de datum van bekendmaking van het tarief door
de NZa. Dit was in 2008 en in 2009 in de maand december.
Actie 3
Op basis van deze bevinding zal de NZa nog meer dan in voorgaande
jaren ernaar streven om het tarief voor 2011 in oktober 2010 te
publiceren. De haalbaarheid van die datum is echter mede afhankelijk
van de medewerking van betrokken partijen bij de totstandkoming van
het rapport van het `Onderzoek naar inkoopvoordelen en praktijkkosten
apotheekhoudenden' over 2009 bij de extrapolatie daarvan naar 2010 en
2011.
4. Frequenties vergoedingen en toeslagen
Het aantal weekterhandstellingen stijgt in het 2e halfjaar 2009 in
vergelijking met het 2e halfjaar van 2008 met 7 miljoen
terhandstellingen van 19 miljoen naar in totaal bijna 26 miljoen (+/+
36%). Het aantal standaardterhandstellingen daalt in dezelfde periode
met 5 miljoen (van 66 miljoen naar afgerond 61 miljoen). Daaruit blijkt
dat er een verschuiving plaatsvindt van standaard- naar
weekterhandstellingen. In totaal neemt het volume aan terhandstellingen
toe in deze periode met 2,3%. Per saldo heeft deze ontwikkeling een
kostenverhogend effect van de dienstverlening van 9 miljoen.
Met de vergoeding voor de weekterhandstelling wordt een
kwaliteitsimpuls beoogd voor die patiënten die gefaciliteerd moeten
worden in het op tijd innemen van de juiste geneesmiddelen.
Actie 4
Deze bevinding is voor de NZa aanleiding om te onderzoeken wat de
oorzaak van deze verschuiving is.
5. Transparantie betaalbaarheid
Oorzaak van veel klachten bij patiënten en consumentenorganisaties
over de geneesmiddelkosten heeft te maken met gebrek aan
transparantie van de geneesmiddelprijs. Sinds de uitvoering van
preferentiebeleid `onder couvert' (aanbesteding geneesmiddelen buiten
de officiële lijstprijs) en het IDEA-contract stijgt het aantal klachten van
consumenten dat geen informatie wordt verstrekt over de kosten van de
geleverde farmaceutische zorg. Apotheekhoudenden geven aan dit niet
te doen, omdat op het moment van afleveren niet duidelijk is wat de
kosten zijn voor de apotheekhoudende en de patiënt.
Actie 5
In Nadere regel CV/NR 100.097 Regeling administratie- en
declaratievoorschriften prestatiebekostiging farmaceutische zorg is
bepaald dat de zorgaanbieder in zijn declaraties voor een prestatie
zichtbaar maakt welke vergoeding voor dienstverlening, welke toeslagen
voor dienstverlening en welke vergoeding voor inkoopkosten in rekening
worden gebracht en welke bedragen daarbij worden gehanteerd. De NZa
ziet toe op naleving van deze nadere regel. Tevens publiceert de NZa
naar verwachting dit jaar een richtsnoer informatieverstekking
zorgaanbieders en een richtsnoer informatieverstrekking
zorgverzekeraars , zoals genoemd bij actie 2.
Tot slot
Voor meer achtergronden, feiten en nadere toelichting op de huidige
`foto' van de extramurale farmaceutische markt wordt verwezen naar
bijgaande monitor.
Met vriendelijke groet,
Nederlandse Zorgautoriteit
mw. drs. C.C. van Beek MCM
Lid raad van Bestuur / plv. voorzitter