Radboud Universiteit Nijmegen
`Oplossingsmachine' Lubbers informateur
Datum bericht: 22 juli 2010
Dinsdagavond 20 juli kwam het nieuws dat Paars-plus `voorlopig
definitief' van de baan is. De eisen van de VVD om tot 2015 18 miljard
te bezuinigen, zonder lastenverzwaring en zonder hervormingen in de
woningmarkt en de mobiliteit (hypotheekrenteaftrek en
kilometerheffing), lagen de PvdA te zwaar op de maag. D66 en met name
GroenLinks zagen ondanks de stroeve onderhandelingen nog mogelijkheden.
Cohen hield nog wel een kleine slag om de arm: `Ik zeg nooit nooit'.
De drie vaste adviseurs mochten zich woensdag opnieuw melden bij de
koningin. Nog dezelfde avond werd bekend dat CDA-prominent en Minister
van Staat Ruud Lubbers als nieuwe informateur is benoemd. Is dit een
verrassing?
Anne Bos, junioronderzoeker parlementaire geschiedenis aan de Radboud
Universiteit Nijmegen: 'Op grond van zijn partijachtergrond misschien
wel, het CDA heeft immers tot nu toe niet anders geroepen dan dat
bescheidenheid past. De schijnbare wederzijdse uitsluiting van VVD en
PvdA zet het CDA echter in spilpositie. Ook om de volgende redenen ligt
het juist voor de hand dat de keuze op Lubbers is gevallen.
In de eerste plaats kan Lubbers bogen op ruime formatie-ervaring. Al in
1981 vormde hij met Jan de Koning (CDA) een informateursduo, later
aangevuld tot een trio met Ed van Thijn (PvdA). Die formatie had een
ongunstige afloop, het kabinet-Van Agt II klapte al voor het de
regeringsverklaring had afgelegd. Van 1982 tot en met 1994 was Lubbers
minister-president en stond hij als formateur aan de basis van drie
kabinetten. Bij de eerste twee CDA-VVD-kabinetten liet hij anderen het
pad effenen, in 1989 duurde de informatiefase-De Koning slechts enkele
dagen, daarna nam Lubbers zelf als informateur de touwtjes in handen.
In korte tijd bracht hij een CDA-PvdA-kabinet tot stand en bewees hij
dat hij zowel met rechts als met links kon regeren. In 2006 bereidde
hij als informateur het overgangskabinet-Balkenende III voor. Zijn
gejongleer met formuleringen en zijn voortdurende bemoeienis riepen
soms ergernis op, maar zijn gestructureerde manier van werken door alle
grote problemen te ordenen, in steeds kleinere partjes te verdelen en
ze stuk voor stuk behandelen, wekten steevast bewondering. Het valt te
verwachten dat Lubbers deze aanpak van stal haalt. Zijn imago van
Macher en `oplossingsmachine' zullen hem in deze ingewikkelde puzzel
goed van pas komen.
Lubbers houdt niet van dralen. De formaties die aan zijn kabinetten
vooraf gingen duurden allemaal kort, in ongeveer twee maanden tijd
stond Lubbers met zijn ploeg naast de koningin op het bordes. Het is
een publiek geheim dat Lubbers en Beatrix goed met elkaar overweg
kunnen. Dat kan ook een rol hebben gespeeld bij de keuze. In 1981 deden
zij allebei voor het eerst een formatie. Zou 2010 voor allebei de
laatste worden?'
Anne Bos is junioronderzoeker parlementaire geschiedenis. Ze werkt aan
een proefschrift over afgetreden bewindslieden. Samen met drie
collega's van het Centrum voor Parlementaire geschiedenis houdt zij een
dagboek over de kabinetsformatie bij.