Universiteit Leiden

Oh, behave! Gedragscodeprogrammaâs zijn succesvol bij juiste uitvoering

Er is geen aantoonbaar effect van Behave, een programma dat is bedoeld om de sociale vaardigheden van scholieren te vergroten door hen onderlinge afspraken te laten maken over gedrag. Dat zegt echter nog niets over gedragscodeprogrammaâs in het algemeen, stellen onderzoekers van het Platform Opleiding Onderwijs en Organisatie.

Onderzoek naar werking en effect

In opdracht van het Ministerie van Justitie onderzocht het Platform Opleiding Onderwijs en Organisatie (PLATO) de werking en het effect van Behave. De onderzoekers evalueerden het programma op 26 scholen. Over een periode van 2,5 maand namen ze 3 keer een vragenlijst af onder leerlingen, docenten en ondersteunend personeel. Ze interviewden ook de directieleden van de betrokken scholen. De experimentele groep bestond uit 80 klassen, de controlegroep uit 32.
Â

Over Behave
Behave is een programma voor leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Door middel van activerende werkvormen denken en praten ze over a- en prosociaal gedrag en stellen ze samen een gedragscode op voor hun klas of school. Dat moet ervoor zorgen dat ze zich socialer gaan gedragen en hun sociale vaardigheden verder ontwikkelen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat dit kan bijdragen aan een veilig en prettig leerklimaat.
Â

Geen effect op gedrag

Uit de antwoorden van de leerlingen blijkt niet dat Behave effect had op hun gedrag. De verhouding tussen gewenst en ongewenst sociaal gedrag bleef gedurende het onderzoek ongewijzigd. Ook blijken ze niet meer of minder bereid om in te grijpen als ze ongewenst gedrag signaleren. Docenten en ondersteunend personeel constateren hetzelfde.

Leerlingen redelijk positief over klassen- en schoolklimaat

In de evaluatie is een eventuele bijdrage van Behave aan het school- of klassenklimaat niet aangetoond. Hierbij moet worden opgemerkt dat leerlingen daar bij de nulmeting al redelijk tot behoorlijk tevreden over waren.

Gedragscodes onvoldoende uitgewerkt

In de uitvoering van Behave blijkt vooral weinig aandacht te zijn besteed aan draagvlak voor de gedragscodes. Bovendien waren de regels niet concreet genoeg en ontbraken afspraken gemaakt over de handhaving ervan. Op het merendeel van de scholen kwam men na afloop van het programma niet meer terug op de code (en de betekenis daarvan). Volgens de onderzoekers is het onderhouden van een gedragscode juist essentieel om effecten te bereiken.

Gedragscodeprogrammaâs kunnen effectief zijn

Dat in deze evaluatie geen effecten van Behave zijn aangetoond, zegt volgens de onderzoekers niets over gedragscodeprogrammaâs in het algemeen. Die kunnen wel degelijk effect hebben, mits juist toegepast. Uit de onderzoeksresultaten komt namelijk ook naar voren dat Behave in de praktijk te veel varianten kent en niet altijd wordt uitgevoerd zoals bedoeld. De sturende rol van docenten moet sterker worden aangezet. Tenslotte staat Behave te veel op zichzelf, waardoor een schoolbreed draagvlak ontbreekt en is de looptijd te kort om structurele resultaten te bereiken.

Hoe pak je het aan?

De onderzoekers van PLATO stellen dat het belangrijk is om op onderstaande punten te letten bij de inzet van gedragscodeprogrammaâs:


* Verhoog de kwaliteit van de gedragscode
* Houd de code levend

* Baken varianten van het programma duidelijk af
* Professionaliseer docenten

* Creëer draagvlak voor de gedragscode