Prof.dr. Robbert Dijkgraaf reflecteert op wetenschap
Spreker prof.dr. Robbert Dijkgraaf, president van de KNAW, ging bij de
opening van het academisch jaar in op zijn deelname aan de InterAcademy
Council die het VN-klimaatrapport beoordeelde. Het Klimaatrapport
maakt het grote dilemma van de wetenschap weer duidelijk, aldus
Dijkgraaf: afstand versus betrokkenheid. Rector magnificus en
voorzitter prof.mr. Paul van der Heijden maakte zich sterk voor
bekostiging op basis van profiel.
Universiteit belangrijk in kenniseconomie
Het thema van Dijksgraaf lezing was De waarde van wetenschap. âDe
transformerende werking van wetenschappelijke kennis op onze
samenleving is moeilijk te onderschattenâ, zei Dijkgraaf. Ook
benadrukte hij de rol van de universiteiten voor de kenniseconomie.
âVele partijen lopen elkaar voor de voeten en eigenen zich een rol toe:
politici en schooldirecteuren, werkgevers en vakbonden, laboratoria en
academies. Maar in dit tumult is een bijzondere rol, ik zou zeggen de
absolute hoofdrol, weggelegd voor universiteiten.â
Afstand en verbinding
Dijkgraaf meent dat wetenschap en universiteiten zich enerzijds op
gepaste afstand van de maatschappij moeten plaatsen om zo hun
onafhankelijkheid te kunnen bewaren. Anderzijds moet de wetenschap zich
verbinden: zich bemoeien met de vraagstukken van deze tijd en bruggen
bouwen naar beleid en politiek. Dat is soms lastig, zo zei hij, want
volgens Robert May is wetenschap georganiseerd scepticisme. Met
andere woorden: er zijn altijd vragen en onzekerheden. âDe wetenschap
moet weten waar haar grenzen liggen en waar het stokje aan de politiek
moet worden overgegevenâ, aldus Dijkgraaf.
IPCC-rapport
Dijkgraaf ging in op de gang van zaken rond het van de VN, dat met een
scherp bekritiseerd rapport kwam over de klimaatverandering. Hij maakte
deel uit van de InterAcademy Council (IAC) die het rapport nog eens
tegen het licht hield. De IAC was positief kritisch en liet vooral zien
dat naast het onderzoek zelf ook de organisatie en het management van
de wetenschap en het wetenschappelijke advies alle aandacht vereist.Â
Media
Dijkgraaf zei in zijn toespraak over de media: âIedereen probeert de
boodschap zijn kant uit te draaien.â Ook bemerkte hij âeen duidelijk
georkestreerde poging (..) van een klein gedeelte van de pers om de
positief kritische analyse, die zich voornamelijk op het management en
de organisatie richtte, te gebruiken om nu eens voor altijd de rol van
het menselijk handelen bij klimaatverandering onderuit te halen.â
Duidelijk profiel kiezen
Rector magnificus Paul van der Heijden: âLeiden wil studenten opleiden
tot kritische wereldburgers.â
Rector magnificus Paul van der Heijden: âLeiden wil studenten opleiden
tot kritische wereldburgers.â
Van der Heijden omarmde in zijn toespraak de profielbekostiging. In
april verscheen het rapport van de Commissie Toekomst Bestendig Hoger
Onderwijsstelsel, kort gezegd de commissie Veerman. De commissie vindt
het huidige universitair bestel niet toekomstbestendig: teveel
studieuitval, te weinig uitdaging voor talent en te weinig
flexibiliteit om tegemoet te komen aan de behoefte van student en
arbeidsmarkt. De commissie beveelt universiteiten aan om een duidelijk
profiel te kiezen.
Breed georiënteerd
Volgens Van der Heijden is het Leidse profiel al helder. De
Universiteit Leiden is breed georiënteerd en kent dus een breed scala
van onderzoeksgebieden waarop tevens onderwijs wordt gegeven. De meeste
vragen een internationale oriëntatie van staf en studenten. De Leidse
universiteit is voorts een onderzoeksuniversiteit, die in het bijzonder
excelleert op elf profileringsgebieden die dan ook extra impulsen
krijgen.
Kritische wereldburgers
Op het gebied van de academische vorming wil Leiden de studenten
opleiden en vormen tot kritische wereldburgers die met intellectuele
bagage de wereld in willen trekken. En: de Universiteit Leiden is
gevestigd in twee plaatsen: in Leiden en Den Haag. Universiteit en
gemeente hebben zelfs samen een brief aan de minister geschreven met
daarin de vraag Den Haag officieel als vestigingsplaats te erkennen.
Samenwerking
Tot het Leidse profiel horen volgens Van der Heijden ook de nauwe
samenwerkingsverbanden: lokaal in het LUMC en het Bio Science Park,
regionaal met de Erasmusuniversiteit in Rotterdam en de Technische
Universiteit Delft. Maar vooral met Den Haag. Op het gebied van de
kunsten, en met name op de Campus Den Haag waar men onderwijs geeft en
onderzoek doet op het gebied van vrede, veiligheid, recht, en bestuur.
En waar vandaag het Leiden University College The Hague van start is
gegaan.
Capaciteitsbekostiging
De vakbonden voerden actie bij de opening van het academisch jaar, voor
een betere cao waarin koopkrachtbehoud en werkzekerheid zijn
gegarandeerd.
De vakbonden voerden actie bij de opening van het academisch jaar, voor
een betere cao waarin koopkrachtbehoud en werkzekerheid zijn
gegarandeerd.
Bij deze ontwikkelingen profiel hoort geen diplomabekostiging, geen
volumebekostiging, maar capaciteitsbekostiging. Aangepast aan het
profiel, de daarbij gewenste hoeveelheid studenten en de prestaties die
de universiteit denkt te bereiken.
Mr. K.J. Cath-prijs voor SIFE
De studentenorganisatie SIFE, Students in Free Enterprise kreeg
tenslotte de Mr. K.J. Cath-prijs 2010 die elke twee jaar tijdens de
opening van het academisch jaar wordt uitgereikt aan een persoon of
organisaties waarmee de universiteit positief wordt geassocieerd. SIFE
- âa head for business, a heart for the worldâ- organiseert projecten
in onder meer Zuid-Amerika die gericht zijn op sociaal-economische
versterking.
Reggae & Ratelslangen
Alle bezoekers van de opening kregen na afloop het boek Reggae &
Ratelslangen. Ratio en emotie van baanbrekende Leidse wetenschappers.
Dit boek verschijnt bij Leiden University Press ter gelegenheid van het
87^ste Lustrum van de Universiteit Leiden.
Ter gelegenheid van de opening van het academisch jaar is Vice-Rector
Magnificus Rietje van Dam in de nacht van 6 op 7 september te gast in
het radioprogramma Casa Luna om 0.00 uur op radio 1.
(6 september 2010/Corine Hendriks)
* Openingstoespraak academisch jaar 2010-2011 prof.mr. P.F. van der
Heijden
* Toespraak prof.dr. Robbert Dijkgraaf: De waarde van de wetenschap
Universiteit Leiden