Technische Universiteit Delft

Kijkoperaties veiliger door training met Virtual Reality

De patiëntveiligheid bij kijkoperaties kan nog steeds verbeterd worden. Voor het uitvoeren van kijkoperaties is het chirurgisch team sterk afhankelijk van geavanceerde technologie. De omgang met deze technologie vereist veel training. Om de patiëntveiligheid te waarborgen is het van belang dat de training van de chirurgen zoveel mogelijk plaatsvindt buiten de omgeving van de operatiekamer, bijvoorbeeld door het gebruik van Virtual Reality simulatoren. Belangrijk bijkomend voordeel is dat het bereikte niveau van de trainende chirurg op een objectieve wijze is te beoordelen. Sonja Buzink promoveert op dinsdag 7 september op dit onderwerp aan de TU Delft. Kijkoperaties
Voor patiënten hebben zogenoemde kijkoperaties, die via enkele kleine incisies en vanaf beeld worden uitgevoerd, onmiskenbaar veel voordelen ten opzichte van traditionele 'open' operaties. Die voordelen zijn minder pijn, sneller herstel en kleinere littekens. Het uitvoeren van een operatie vanaf beeld vergt van het chirurgisch team echter een extra set vaardigheden. De oog-hand coördinatie is complexer en men heeft geen direct contact met het operatiegebied.

Objectieve beoordeling van vaardigheid
Sonja Buzink onderzocht tijdens haar promotieonderzoek aan de TU Delft en het Catharina-ziekenhuis Eindhoven (onder meer) het gebruik van Virtual Reality simulatoren (VR) voor de training van chirurgen die dit soort operaties moeten uitvoeren. Ze richtte zich op de zogenoemde laparoscopie (kijkoperatie in de buikholte) en de colonoscopie (in de darmen). Hoofdconclusie van Buzink is dat Virtual Reality simulatoren de chirurgen inderdaad helpen om hun vaardigheden op het gewenste peil te krijgen en de prestaties van een chirurg in verschillende taken objectief te beoordelen. Daarbij is echter wel van groot belang dat de simulatie de juiste interactie-eigenschappen bevat. Voor laparoscopisch hechten blijkt het bijvoorbeeld noodzakelijk dat de trainende chirurg correcte 'haptische feedback' krijgt. Dat betekent dat hij onder andere een realistische representatie van de tegendruk van het weefsel ervaart tijdens het hechten.

Geen samenhang
Een andere belangrijke conclusie van Buzink is dat de prestaties van chirurgen in verschillende taken niet noodzakelijk samenhangen. Met andere woorden: als een chirurg (ook één met veel ervaring) een bepaalde complexe handeling tijdens een kijkoperatie goed uitvoert, hoeft dat voor een ander type handeling (ook al betreft het een taak op een zeer basaal niveau) helemaal niet te gelden. 'De training en beoordeling van vaardigheden zou zich daarom op elk soort taak apart moeten richten', stelt de Delftse promovenda.

Pro/cheQ
'Verder zou in de operatiekamer de patiëntveiligheid ook door relatief kleine aanpassingen in de omgang met het instrumentarium en apparatuur verbeterd kunnen worden', zegt Buzink. De digitale procedurele checklist, die Buzink hiervoor tijdens haar promotie ontwikkelde, draagt bij aan het verminderen van incidenten met het instrumentarium en de apparatuur en aan het verbeteren van de communicatie binnen het chirurgisch team tijdens laparoscopische operaties.

Geintegreerde OK voor kijkoperaties (er wordt geopereerd bij groen licht; foto: Catharinaziekenhuis)

Surgeon's cockpit
Het promotieonderzoek van Buzink valt (gedeeltelijk) binnen het project 'Surgeon's Cockpit', waarin de TU Delft een belangrijke rol speelt. In de Surgeon's Cockpit werken onderzoekers met medische, ergonomische, psychologische en technologische achtergronden samen met ontwerpers aan een nieuwe visie op operaties. Het Surgeon's Cockpit onderzoek vindt plaats in nauwe coöperatie met het Erasmus MC in Rotterdam, en maakt deel uit van een groter samenwerkingsverband van de TU Delft met de universiteiten en medische centra van Leiden en Rotterdam: Medical Delta. De faculteit Industrieel Ontwerpen van de TU Delft werkt daarnaast al jaren intensief samen met het Catharina-ziekenhuis. In het kader van het TU Delft Fellowship programma heeft Buzink een beurs ontvangen om een centraal Europees curriculum en een vaardigheidsbeoordelingstool te ontwikkelen voor laparoscopische chirurgie voor de Europese Vereniging voor Endoscopische Chirurgie (EAES): het Laparoscopic Surgical Skills programma.

Meer informatie