Fenedex

Boter-en-bier of olie-en-wijn?

7 september 2010

Wanneer mensen samenwerken moeten, en resultaten bereiken moeten, dan willen ze dat ook doen. Dan spannen ze zich in om elkaar te begrijpen, om misverstanden te vermijden, om hun gezamenlijk doel te realiseren. Maar is degene tegenover u nu meer een bier en boter type of toch olie en wijn?

Euregio~Taalregio

Culturele verschillen en misverstanden openbaren zich vaak in taal. Voor veel ondernemers, bedrijven en instellingen zijn het obstakels als deze die internationaal zakendoen nog belemmeren. Euregionaal ondernemen wordt daardoor nog vaak uit de weg gegaan: een gemiste kans!

Euregio~Taalregio maakt een einde aan deze barrière. Tijdens dit grensoverschrijdend evenement ontmoeten bedrijfsleven, onderwijs en overheid elkaar. Ongemakkelijke of gecompliceerde situaties en valkuilen komen uitgebreid aan bod en praktische oplossingen worden geboden.

Datum: vrijdag 1 oktober 2010 Tijd: 13.30 tot 18.00 uur Locatie: Hoge Hotelschool Maastricht Kosten: EUR99,- (excl. btw) Geïnitieerd door: ISA Vertaal | ISA Events i.s.m. Gemeente Maastricht Interessant voor: Ondernemers, marketing- en communicatiemensen, export- en importspecialisten, en iedereen die kansen ziet in grensoverschrijdend ondernemen of een link heeft met taal.

Meer informatie en aanmelden: www.euregio-taalregio.nl

Het helpt dan natuurlijk als je weet dat er struikelblokken kunnen zijn, en dat je bewust bent van eventuele hindernissen om elkaar goed te begrijpen, van het feit dat bepaalde houdingen of gedragingen niet per se slecht bedoeld zijn, maar ook dat je eigen gedrag fout geïnterpreteerd kan worden. In Europa helpt het als je je bewust ben van enkele basisregels: boter-en-bier of olie-en-wijn?

Clovis

We weten intussen wel dat je Europa kunt verdelen in culturen met een Romaanse traditie (Italië, Frankrijk, Spanje, Portugal, maar ook andere culturen rond de Middellandse Zee), en culturen met een Germaanse traditie (Duitstalige landen, Nederland, Scandinavische landen, Groot-Brittannië). Het verschil, dat nog steeds sterk doorwerkt, vindt zijn oorsprong in de organisatie van die culturen in het verleden. De Romaanse culturen komen, zoals de naam het zegt, van de eeuwenlange Romeinse bezetting van Europa en de gebieden rond de Middellandse Zee. De Romeinen hadden één machtscentrum, in Rome, waar de beslissingen genomen werden voor het hele gebied, waar de keizer de macht centraliseerde, waar wetten geschreven werden voor het hele gebied: "alle wegen leiden naar Rome". De Franken, die uit het oosten kwamen, veroverden een groot deel van Europa in de vierde eeuw. Hun koning, Clovis, geraakte zelfs tot in Parijs (Frankrijk), waar de Germaanssprekende groep door de lokale bevolking geabsorbeerd werd. In Noord-Europa, en ja, die grens loopt dwars door België, ging de Germaanse cultuur de Romeinse verdrijven. De Germaanse volksgroepen hadden geen machtscentrum: de macht was verdeeld tussen de verschillende leiders, en de wetten konden van groep tot groep verschillen.

(de)Centralisatie

Als je nu naar Europa kijkt, dan zie je dat Frankrijk nog steeds één beslissingscentrum heeft in Parijs, terwijl Duitsland of Zwitserland gefederaliseerd zijn, met lokale machtscentra. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad om aan de Spaanse regio's een zekere autonomie te geven, en het Franse Corsica vecht daar nog steeds voor. Die splitsing tussen wat men ook wel enerzijds de boter-en-biercultuur, en anderzijds de olie-en-wijncultuur noemt, werd door de veroveringen vanaf de zestiende eeuw "geëxporteerd", met als gevolg dat de Engelstalige landen zoals Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland tot de Angelsaksische culturen behoren, terwijl Zuid-Amerika (of Latijns-Amerika) tot de Romaanse cultuurgroep behoort. De impact van die splitsing reikt dus veel verder dan Europa zelf. In bedrijven in Germaanse culturen vindt je niet dezelfde hiërarchische structuur en bureaucratie terug als in bedrijven in Romaanse culturen: er zijn in die culturen minder hiërarchische niveaus, en de uiterlijke statussymbolen zijn minder frappant. Door de ingewikkelde structuur in Romaanse organisaties is corruptie ook makkelijker.

wijn_rek

Zeggen wat je denkt?

Buiten het verschil in houding tegenover de macht of respect voor autoriteit en alles wat daarmee samenhangt als statussymbolen, is ook het verschil van communicatiestijl een groot struikelblok. In de Germaanse culturen mag je zeggen wat je denkt. Je moet zelfs zeggen wat je denkt, dat is dan eerlijk en oprecht zijn: "klinkt het niet, dan botst het maar" of "recht voor de vuist". In Romaanse culturen komt dat over als ondiplomatiek en onbeleefd, daar wordt je verondersteld tussen de regels te kunnen lezen, en de andere niet te schofferen met een `brutale mond'. Dat betekent dus ook dat afspraak om negen uur niet altijd negen uur stipt betekent, dat `ja' ook wel eens geïnterpreteerd moet worden als `misschien', of `vergeet het maar', dat je de tijd moet nemen zodat de andere je leert kennen, misschien wel tijdens een uitgebreide `zakenlunch'.

Anderzijds is het ook zo, en logisch, dat de Germaanse culturen hoofdzakelijk protestants zijn, terwijl de Romaanse culturen hoofdzakelijk rooms-katholiek zijn. Ook daar vind je het verschil in hiërarchische structuur terug. Maar daar schuilt ook een verschil in over de opvattingen over werk en geld: de protestantse werkethiek tegenover de katholieke kwaliteit van het leven, met `cuisine' als belangrijk cultuurelement.

Zuiderburen

Hoe zit het nu met België, waar die cultuurgrens doorheen loopt, of met het gebied beneden de grote rivieren in Nederland? Daar moeten we dan ook weer rekening houden met de invloed van de instellingen en de organisatie van het land over de eeuwen heen. België werd cultureel verfranst, `geromaniseerd'. Recent zie je dat Vlaanderen meer economische en politieke macht heeft verworven en meer `Germaans' wordt. De gebieden beneden de grote rivieren in Nederland zijn dan weer beïnvloed door de protestantse cultuur van de instellingen.

Het ligt dus allemaal een beetje ingewikkeld, maar toch is de vuistregel van Germaanse versus Romaanse culturen handig. In grensoverschrijdende samenwerking loont het om zich bewust te zijn van de eigen cultuur en van de mogelijke verschillen. Daarbij moet er steeds rekening mee gehouden worden dat de algemene regel niet meer is dan een werkhypothese die geval per geval aan de context getoetst moet worden.

Prof. Dr. Marie-Therese Claes

Prof. Dr. Marie-Therese Claes is hoogleraar interculturele communicatie bij de Louvain School of Management. Zij is een van de sprekers bij het taalevenement Euregio~Taalregio; zij vertelt er verder over interculturele communicatie in de Euregio Maas-Rijn en met name over taal- en cultuurverschillen tussen België en Nederland/Duitsland.
*


__________