SGP


Debat met Opstelten

MdV, Dit is de formatie van de verrassende wendingen.

Bij het debat over de eerste informatieronde, eind juni, concludeerde de heer Cohen dat de deur naar een rechts kabinet vanmiddag is dichtgegaan. De formatiebesprekingen stevenden daarna af op een paars-pluskabinet. Toch liep dat spaak.

Daarna leek de komst van een minderheidscoalitie VVD-CDA met gedoogsteun van de PVV een kwestie van weken. Informateur Opstelten liet nog geen twee weken geleden weten dat de partijen een eind op streek waren.
Maar met de haven in zicht, ging het toch weer anders. Binnen het CDA kwam er deining over de te volgen koers. Na stormachtig beraad had het CDA er voldoende vertrouwen om weer met de PVV aan tafel te gaan. Maar toen bleek intussen het vertrouwen van de PVV in het CDA flink averij te hebben opgelopen.

De informateur heeft dit alles helder verwoord in het eindverslag.

Ik heb eigenlijk maar twee vragen aan hem.
Allereerst: zijn er ook inhoudelijke verschillen aan het licht getreden die zijn slotconclusie rechtvaardigen dat een VVD/CDA-kabinet met de steun van de PVV niet mogelijk is gebleken?
Mijn tweede vraag luidt: is naar zijn waarneming sprake van een onherstelbare vertrouwensbreuk tussen PVV en CDA? Hoe definitief is zijn slotconclusie?

MdV, de SGP-fractie vindt het spijtig dat deze informatiepoging niet heeft geleid tot akkoorden, die we inhoudelijk kunnen beoordelen en bespreken.
Wij hebben ons niet geschaard in het koor van de partijen die al op voorhand een oppositionele opstelling tegenover een centrum-rechts kabinet innemen. Maar evenmin een blanco checque afgegeven. Zoân onafhankelijke houding sluit naadloos aan op een beproefde SGP-traditie.
Eerst de plannen, en dan het oordeel. Onze ijkpunten zijn helder. In de verkiezingen hebben wij gepleit voor herkenbare christelijke waarden, voor een daadkrachtig economisch beleid, dat tegelijk ook sociaal solide is. Daar stonden wij voor en daar blijven wij onverkort voor staan. Daaraan zullen wij ook toekomstig kabinetsbeleid toetsen, hoe dit kabinet ook samengesteld zou zijn.

De hamvraag is nu: hoe verder?

Als we een ideale oplossing zoeken, kunnen we lang wachten. Tegen elke coalitie op basis van de verkiezingsuitslag van 9 juni zijn zwaarwegende bedenkingen in te brengen. Maar het land moet wel geregeerd worden.

Inhoudelijk het beste zou zijn een minderheidskabinet van de SGP, gedoogd door de andere partijen. Daarvoor is echter helaas onvoldoende politiek draagvlak, vrees ik.

Inmiddels zijn de verkiezingen al weer bijna drie maanden geleden. We zitten met toenemend ongeduld te wachten op de spoedige komst van een stabiel en slagvaardig kabinet.

Voor de komst van zoân kabinet zijn drie dingen nodig, zo laat de parlementaire geschiedenis zien. Allereerst een ferme politieke wil om er uit te komen. In de tweede plaats aanzienlijke programmatische overeenstemming. Een derde vereiste is voldoende onderling vertrouwen. Bij paars-plus ging het mis op programma en politieke wil. Dat leek bij centrum-rechts niet het probleem. Daar strandde de poging uiteindelijk op onvoldoende vertrouwen.

Het lijkt procedureel gedacht voor de hand te liggen om de meest voor de hand liggende derde optie van een meerderheidscoalitie van drie partijen dan maar eens te beproeven: het middenkabinet van VVD, CDA en PvdA. De vraag is echter hoe kansrijk het is om louter hierop te focussen. De politieke wil voor zoân kabinet lijkt minimaal, programmatische overeenstemming mede daardoor lastig, en een overvloed aan onderling vertrouwen is evenmin in zicht. Intussen tikt de tijd door.

De SGP-fractie heeft daarom in het advies aan de Koningin de suggestie gevolgd om het nu over een andere boeg te gooien. Al in het debat over de eerste informatieronde hebben wij die mogelijkheid genoemd om eerst een programma op hoofdlijnen te schrijven, en dan pas de deelnemende partijen te kiezen. Met deze methode van werken is in 1994 ook al ervaring opgedaan.
Het ligt voor de hand, de voorman van de grootste fractie, de VVD, te vragen een proeve voor zoân regeringsprogramma te schrijven.

Wij zagen dit als een open opdracht. Maar er kwam een nieuwe verrassende wending, toen vanmorgen alsnog een doorstart van centrum-rechts in het nieuws kwam. De SGP heeft anders dan andere partijen een constructieve houding ingenomen tegenover een centrum-rechtse coalitie. Toch moet ik wel kwijt dat ik het een verbazende en onhoffelijke gang van zaken vindt, om lopende de adviesprocedure aan Hare Majesteit hiermee nu naar buiten te komen. Dat had wat ons betreft anders gekund, en anders gemoeten.