SGP
Debat met Opstelten
MdV, Dit is de formatie van de verrassende wendingen.
Bij het debat over de eerste informatieronde, eind juni, concludeerde
de heer Cohen dat de deur naar een rechts kabinet vanmiddag is
dichtgegaan. De formatiebesprekingen stevenden daarna af op een
paars-pluskabinet. Toch liep dat spaak.
Daarna leek de komst van een minderheidscoalitie VVD-CDA met
gedoogsteun van de PVV een kwestie van weken. Informateur Opstelten
liet nog geen twee weken geleden weten dat de partijen een eind op
streek waren.
Maar met de haven in zicht, ging het toch weer anders. Binnen het CDA
kwam er deining over de te volgen koers. Na stormachtig beraad had het
CDA er voldoende vertrouwen om weer met de PVV aan tafel te gaan. Maar
toen bleek intussen het vertrouwen van de PVV in het CDA flink averij
te hebben opgelopen.
De informateur heeft dit alles helder verwoord in het eindverslag.
Ik heb eigenlijk maar twee vragen aan hem.
Allereerst: zijn er ook inhoudelijke verschillen aan het licht getreden
die zijn slotconclusie rechtvaardigen dat een VVD/CDA-kabinet met de
steun van de PVV niet mogelijk is gebleken?
Mijn tweede vraag luidt: is naar zijn waarneming sprake van een
onherstelbare vertrouwensbreuk tussen PVV en CDA? Hoe definitief is
zijn slotconclusie?
MdV, de SGP-fractie vindt het spijtig dat deze informatiepoging niet
heeft geleid tot akkoorden, die we inhoudelijk kunnen beoordelen en
bespreken.
Wij hebben ons niet geschaard in het koor van de partijen die al op
voorhand een oppositionele opstelling tegenover een centrum-rechts
kabinet innemen. Maar evenmin een blanco checque afgegeven. Zoân
onafhankelijke houding sluit naadloos aan op een beproefde
SGP-traditie.
Eerst de plannen, en dan het oordeel. Onze ijkpunten zijn helder. In de
verkiezingen hebben wij gepleit voor herkenbare christelijke waarden,
voor een daadkrachtig economisch beleid, dat tegelijk ook sociaal
solide is. Daar stonden wij voor en daar blijven wij onverkort voor
staan. Daaraan zullen wij ook toekomstig kabinetsbeleid toetsen, hoe
dit kabinet ook samengesteld zou zijn.
De hamvraag is nu: hoe verder?
Als we een ideale oplossing zoeken, kunnen we lang wachten. Tegen elke
coalitie op basis van de verkiezingsuitslag van 9 juni zijn
zwaarwegende bedenkingen in te brengen. Maar het land moet wel
geregeerd worden.
Inhoudelijk het beste zou zijn een minderheidskabinet van de SGP,
gedoogd door de andere partijen. Daarvoor is echter helaas onvoldoende
politiek draagvlak, vrees ik.
Inmiddels zijn de verkiezingen al weer bijna drie maanden geleden. We
zitten met toenemend ongeduld te wachten op de spoedige komst van een
stabiel en slagvaardig kabinet.
Voor de komst van zoân kabinet zijn drie dingen nodig, zo laat de
parlementaire geschiedenis zien. Allereerst een ferme politieke wil om
er uit te komen. In de tweede plaats aanzienlijke programmatische
overeenstemming. Een derde vereiste is voldoende onderling vertrouwen.
Bij paars-plus ging het mis op programma en politieke wil.
Dat leek bij centrum-rechts niet het probleem. Daar strandde de poging
uiteindelijk op onvoldoende vertrouwen.
Het lijkt procedureel gedacht voor de hand te liggen om de meest voor
de hand liggende derde optie van een meerderheidscoalitie van drie
partijen dan maar eens te beproeven: het middenkabinet van VVD, CDA en
PvdA. De vraag is echter hoe kansrijk het is om louter hierop te
focussen. De politieke wil voor zoân kabinet lijkt minimaal,
programmatische overeenstemming mede daardoor lastig, en een overvloed
aan onderling vertrouwen is evenmin in zicht. Intussen tikt de tijd
door.
De SGP-fractie heeft daarom in het advies aan de Koningin de suggestie
gevolgd om het nu over een andere boeg te gooien. Al in het debat over
de eerste informatieronde hebben wij die mogelijkheid genoemd om eerst
een programma op hoofdlijnen te schrijven, en dan pas de deelnemende
partijen te kiezen. Met deze methode van werken is in 1994 ook al
ervaring opgedaan.
Het ligt voor de hand, de voorman van de grootste fractie, de VVD, te
vragen een proeve voor zoân regeringsprogramma te schrijven.
Wij zagen dit als een open opdracht. Maar er kwam een nieuwe
verrassende wending, toen vanmorgen alsnog een doorstart van
centrum-rechts in het nieuws kwam. De SGP heeft anders dan andere
partijen een constructieve houding ingenomen tegenover een
centrum-rechtse coalitie. Toch moet ik wel kwijt dat ik het een
verbazende en onhoffelijke gang van zaken vindt, om lopende de
adviesprocedure aan Hare Majesteit hiermee nu naar buiten te komen. Dat
had wat ons betreft anders gekund, en anders gemoeten.