Nationale Ombudsman
Den Haag, 14 september 2010
Ombudsman: gemeenten kunnen beter handhaven
Gemeenten moeten duidelijk maken wanneer ze wel of niet regels voor de woon-
en leefomgeving van hun inwoners handhaven en hoe zij omgaan met verzoeken
van inwoners om handhaving. Dit is belangrijk omdat er vaak een groot
verschil is tussen wat burgers verwachten en wat een gemeente kan waarmaken.
De burger moet weten waar hij aan toe is. Dat is belangrijk voor het
vertrouwen van mensen in hun gemeente. Dit stelt de Nationale ombudsman, Alex
Brenninkmeijer, in een vandaag verschenen rapport. De ombudsman heeft
spelregels opgesteld die bijdragen tot de behoorlijke behandeling van
verzoeken om handhaving.
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van een aantal
regels voor de ruimtelijke ordening, wonen of geluid- en milieuhinder.
Die regels hebben bijvoorbeeld te maken met het bouwen van een garage,
plaatsen van lichtmasten bij een sportveld, geluidsoverlast van een
bedrijf in een woonwijk of parkeren. Bij overtreding van de regels is
een gemeente in beginsel verplicht handhavend op te treden. Maar een
gemeente kan ook besluiten niet of pas later op te treden, omdat het
bijvoorbeeld mogelijk is om de situatie te legaliseren. Een gemeente
zal dus vaak een afweging moeten maken tussen de belangen van meer
mensen. Regelmatig zoeken mensen contact met de Nationale ombudsman
omdat zij vinden dat hun gemeente niets doet met hun verzoek om op te
treden. De klachten waren de aanleiding om samen met een aantal
gemeenten en deskundigen de problemen bij handhaving in kaart te
brengen.
Onderzoek
Uit de praktijk van de ombudsman blijkt dat inwoners er vooral over
klagen dat ze niets horen van hun gemeente op hun verzoek om op te
treden tegen een illegale situatie. Andere klachten zijn dat een
beslissing van de gemeente onduidelijk is of dat een gemeente partijdig
lijkt omdat tegen de overtreder niet wordt opgetreden. Soms zijn
langdurige en kostbare procedures nodig voordat iemand zijn gelijk
krijgt. En soms biedt zelfs een rechterlijke uitspraak geen oplossing
voor het conflict. Van hun kant vinden gemeenten het een probleem dat
er weinig ambtenaren zijn om te handhaven, dat sommige kwesties soms
jaren duren vanwege juridische procedures en dat interne afstemming
over de kwestie moeilijk is. Lastig is ook dat persoonlijke en
politieke belangen een rol kunnen spelen en dat in geval van
burenruzies gemeenten niet direct een taak voor zichzelf zien
weggelegd.
Spelregels
De Nationale ombudsman heeft spelregels opgesteld voor gemeenten hoe
zij behoorlijk kunnen omgaan met handhavingsverzoeken en signalen van
hun inwoners. Belangrijk is dat de burger weet waar hij aan toe is.
Een gemeente moet toezien op naleving van de regels en consequent
handhaven. Als de gemeente besluit niet of pas later te handhaven moet
dat duidelijk zijn en moet helder zijn wat de reden is. Een gemeente
moet betrokkenheid laten zien door persoonlijk contact te zoeken met de
inwoners die het aangaat en uitleg te geven over wat de gemeente wel of
niet kan doen. Als de zaak samenhangt met een conflict tussen buren,
mag van een gemeente een actieve rol verwacht worden door zelf te
bemiddelen of te verwijzen naar deskundigen. Een gemeente moet altijd
recht doen aan de strekking van de uitspraak van de rechter.
Noot voor de redactie,
Nationale Ombudsman