ChristenUnie
Bijdrage André Roevoet plenair debat met informateur Opstelten
Bijdrage André Roevoet plenair debat met informateur Opstelten
dinsdag 07 september 2010 14:30
De heer Rouvoet (ChristenUnie): Voorzitter. In het debat van 4 augustus
heeft de fractie van de ChristenUnie een minderheidskabinet van CDA en
VVD met gedoogsteun van de PVV de slechtst denkbare uitkomst van de
informatieronde van de heer Lubbers genoemd. De reden daarvoor lag in
de instabiliteit van zo'n kabinet, dat zich afhankelijk maakt van een
partij als de PVV.
De poging is toch ondernomen en er is vier weken onderhandeld. Over de
bereikte inhoudelijke consensus is weinig meer bekend dan dat rechts
Nederland er zijn vingers bij af zal likken en dat denaturalisatie van
criminelen met een dubbele nationaliteit er op een of andere manier
onderdeel van uitmaakt. Ik moet zeggen dat de combinatie van de opgave
om 18 mld. te bezuinigen en de constatering dat rechts Nederland er
zijn vingers bij af zal likken voor ons bepaald niet geruststellend
was. Ik vind het ook nogal wat voor een beoogd minister-president om
een pakket dat ongetwijfeld bij heel veel mensen heel veel pijn gaat
doen, aan te kondigen als een lekkernij voor een deel van Nederland,
namelijk rechts Nederland. Dat voorspelt weinig goeds.
Het feit is dat de heer Wilders vrijdag de stekker uit de
onderhandelingen trok en dat de informateur vervolgens, terecht,
constateerde dat een spoedige totstandkoming van dit rechtse
minderheidskabinet met gedoogconstructie niet mogelijk was. Het mag
duidelijk zijn dat wij daar niet rouwig om waren. De focus was
inmiddels wel verschoven van de PVV als instabiele factor naar het CDA,
dat in een heftige interne discussie was beland. Ik wil mij daar niet
in mengen. Ik wil echter ook niet verhelen dat ik onder de indruk was
van de brief van de heer Klink, die ik heb gelezen als een oprecht en
authentiek christendemocratisch appel aan zijn partijgenoten. Mij is
opgevallen dat het debat daarna vooral ging over de vraag of de brief
wel geschreven had mogen worden. Ook de informateur heeft daarover een
duit in het zakje gedaan. Ik vraag hem waarom hij dat wel deed tijdens
zijn persconferentie en waarom hij er niet over heeft geschreven in
zijn eindverslag, terwijl het toch een van de factoren was die bij het
niet slagen van deze poging een rol hebben gespeeld.
Minstens zo belangrijk is natuurlijk de inhoud van die brief, met name
waar het gaat over hetgeen er aan de formatietafel zoal werd besproken,
in het bijzonder ten aanzien van de opstelling van de heer Wilders rond
de presentatie van het akkoord zelf. Ook ik heb er niet bij gezeten,
maar voor mij was de cruciale zin in de brief van de heer Klink: "De
dieptelaag van de motieven doet ertoe in de politiek." Nog afgezien van
het feit dat deze zin mij uit het hart is gegrepen, biedt hij ons ook
inzicht in waar de weeffout van deze gedoogconstructie zit. De
intenties van de heer Wilders en de PVV ten aanzien van deze
constructie zijn zo compleet anders dan die van de twee echte
regeringspartijen -- een totaal eigen verhaal, rode hoofden, de andere
kant op kijken -- dat dit tot een voortdurend gevecht over de
motivering van het kabinetsbeleid zou hebben geleid. Ik stel me
schaduwpremier Wilders voor die iedere vrijdagmiddag aansluitend op de
persconferentie van premier Rutte een eigen persconferentie geeft om
duidelijk te maken wat het echte motief voor de genomen besluiten is,
wat vervolgens weer wordt ontkend door de bewindslieden en de fracties
van de VVD en het CDA.
Voorzitter, mij dunkt, over belangstelling voor het vragenuurtje zult u
zich geen zorgen hoeven te maken.
Een heilloze weg, een minderheidskabinet in voortdurende gijzeling, met
gegarandeerde instabiliteit! En dat in een tijd waarin een krachtig
regeringsbeleid vereist is om de financieel-economische uitdagingen het
hoofd te bieden en om vertrouwenwekkend op te treden in een samenleving
die snakt naar samenbindend en richtingwijzend leiderschap! Ik vraag de
oud-informateur wat deze constateringen betekenden voor zijn opdracht.
Uit het eindverslag kan ik daarover helemaal niets opmaken, terwijl
zijn opdracht uitgaat van een stabiel kabinet en vruchtbare
samenwerking. Ik vraag hem naar zijn observaties op dit punt.
Ik zei het al: heilloos, gijzeling en instabiel. Het is allemaal vaak
gezegd, maar vandaag wordt dat nog eens overvloedig geïllustreerd.
Vrijdag trekt de heer Wilders de stekker uit de formatie, omdat hij het
CDA niet meer vertrouwt, maandag adviseert hij de Koningin om een
nieuwe fase in te gaan en vandaag, dinsdag, terwijl nota bene de
consultaties nog lopen, heeft hij zich bedacht en wil hij toch de draad
weer oppakken. Na het vertrek van de heer Klink mag het CDA bij de
gratie weer meedoen. Ongehoord! Wat een wispelturigheid! Het is echter
ook opnieuw een bewijs dat er in deze constructie maar één is die de
dienst uitmaakt.
Het is nog erger. In plaats van dat de heren Rutte en Verhagen tegen de
heer Wilders hetzelfde zeggen als zij eerder tegen bij voorbeeld de
heer Cohen zeiden (ja, u bent nu echt te laat), weten zij allebei niet
hoe snel zij moeten roepen dat zij dit ook wel willen. Dat roept wel
vragen op, bijvoorbeeld de volgende vraag. Die stel ik met name aan het
adres van de heer Rutte. Bij interruptie heb ik die vraag overigens al
aan hem gesteld. Is zijn advies aan de Majesteit helemaal achterhaald,
heeft hij dat al ingetrokken en heeft hij dat de Majesteit al laten
weten?
Een vraag van een heel andere orde is de volgende. Heeft de heer
Wilders de verzekering gekregen dat beide CDA-fractieleden die dezelfde
bezwaren hebben als de heer Klink, niet meer voor problemen zullen
zorgen? Zo nee, wat is voor hem aanleiding om er nu wel weer vertrouwen
in te hebben?
De heer Rutte heeft met zijn mededeling dat zijn advies van de baan is
aan het staatshoofd in ieder geval voldoende argumenten gegeven om zijn
advies en het gelijkluidende advies van CDA, PVV en SGP als niet meer
relevant terzijde te schuiven. Laat ik glashelder zijn, wat de fractie
van de ChristenUnie betreft, zijn de volgende twee coalities definitief
van de baan: Paars-plus en rechts. Wie denkt dat de burgers van dit
land het nog kunnen volgen, als politieke leiders na drie maanden van
onderhandelen en gesprekken gewoon terugkeren naar varianten die zij
eerder hebben afgeschoten, maakt een ernstige vergissing.
Ik heb al tegen de heer Rutte gezegd hoe ik denk over de exercitie van
vandaag. Afgelopen vrijdag presenteerde hij zich in mijn ogen prematuur
als de nieuwe informateur die met een open blik een
conceptregeerakkoord zou gaan schrijven. Dat heeft hij gisteren namens
zijn fractie vastgelegd in zijn advies aan de Koningin. Door nu
schielijk op zijn schreden terug te keren en zijn blik weer te verengen
tot alleen PVV en CDA en de indruk te wekken dat wij zonder problemen
kunnen overgaan tot de orde van vrijdag, zet hij zijn eigen
geloofwaardigheid, nodig om een leidende rol in het formatieproces te
vervullen, op het spel. In dit licht wachten wij met meer dan gewone
belangstelling de vervolgstap van Hare Majesteit af.
Tot slot maak ik nog enkele korte opmerkingen. Ik weiger om voor drie
CDA-Kamerleden het woord "dissidenten" te gebruiken; dat gebruiken wij
in mij fractie ook niet als wij een verschil van mening hebben, laat
staan als het om gewetenszaken gaat. Wat de eis van de heer Wilders
betreft aan drie CDA-Kamerleden om zich op voorhand te binden aan
uitspraken van een congres, mag het oordeel van mijn fractie duidelijk
zijn: die eis kan en mag niet gesteld worden.
Helemaal tot slot heb ik nog een korte vraag aan de informateur: is er
onder zijn verantwoordelijkheid of in zijn aanwezigheid sprake geweest
of heeft hij weet van gesprekken met andere fracties dan die van de
VVD, de PVV en het CDA? Zo ja, hoe ziet hij dat in relatie tot zijn
opdracht?
André Rouvoet