SAMENWERKING MUSEUM BEELDEN AAN ZEE EN CENTRE POMPIDOU
Samson et Dalilah(The Embracers) marbre 1913 AM 1690 S
Museum Beelden aan Zee en Centre Pompidou gaan dit najaar samenwerken aan een bijzonder project. Vanaf 17 september zullen de tekeningen en sculpturen van Henri Gaudier-Brzeska uit de collectie van het Parijse museum in Beelden aan Zee te zien zijn. Het is de eerste keer dat in Nederland een retrospectief wordt gewijd aan deze kunstenaar, die in korte tijd een van de belangrijkste vernieuwers van de moderne beeldhouwkunst werd alvorens hij op 23-jarige leeftijd sneuvelde aan het front.
Henri Gaudier (1891-1915) werd geboren in Saint-Jean-de-Braye, nabij Orléans als zoon van een timmerman. Zijn tekentalent werd al vroeg opgemerkt. Met een beurs studeerde hij tussen 1906 en 1909 in Nederland, Engeland en Duitsland. In 1909 keerde hij terug naar Frankrijk. Daar ontmoette hij de twintig jaar oudere Poolse schrijfster Sophie Brzeska, wiens naam hij uit eerbetoon aan de zijne voegde. Vanaf 1910 richtte hij zich meer en meer op het beeldhouwen.
Zijn stijl werd aanvankelijk beïnvloed door Rodin. Maar nadat hij de beeldhouwers Brancusi en Jacob Epstein had ontmoet in Londen - waar hij in 1911 met Sophie naar toe verhuisde om onder zijn dienstplicht uit te komen - legde Gaudier-Brzeska zich toe op het directe hakken in steen. Hij bevrijde zich daarmee van het heersende academisme. In een periode van vier jaar modelleerde en hakte Gaudier-Brzeska portretten, naakten, dieren en decoratieve stukken die worden gekenmerkt worden een originele synthese van kubisme, primitivisme en abstractie. Daarnaast bleef hij ook tekenen. De tekeningen die hij in deze periode maakte zijn grafisch zeer sterk en vaak nauw verwant aan zijn sculpturen.
In Londen begaf Gaudier-Brzeska zich in de voorhoede van de Britse kunstscene. Niet alleen dankzij zijn contacten met Epstein, maar vooral ook dankzij de dichter Ezra Pound die de grondlegger was van Vorticism, de Britse tegenhanger van het Italiaanse Futurisme. Gaudier-Brzeska zou een actieve bijdrage leveren aan Vorticism en het tijdschrift van deze beweging, Blast. Gauder-Brzeska gold dan ook als een van de meest veelbelovende beeldhouwers van zijn generatie.
Ondanks zijn anti-militaristische houding meldde Gaudier-Brzeska zich bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog aan bij het Franse leger. Hij werd uitgezonden naar het Westfront waar hij kort daarop sneuvelde. Na de dood van de kunstenaar ontfermde de toenmalige assistent-conservator van de Tate Gallery, John Ede, zich over diens bescheiden maar krachtige oeuvre. Hij zorgde ervoor dat het werk in de collecties van een aantal musea grote musea werd opgenomen. In Den Haag zullen behalve werken uit Centre Pompidou ook werken worden getoond uit de collectie van het Muséé d'Orleans, Museum De Fundatie en een aantal privé-collecties.
De expositie Henri Gaudier-Brzeska. Beelden en tekeningen uit de collectie van het Centre Pompidou is van 17 september t/m 12 december 2010 in museum Beelden aan Zee te zien.
Afb.: Henri Gaudier Brzeska, Samson et Dalilah, (The embracers), marmer, 1913, Collectie Centre Pompidou, (fotografie: Philippe Migeat)
museum Beelden aan Zee, Harteveltstraat 1, 2586 EL Den Haag, +31 (0)70 358 58 57, Di. t/m zo. 11.00-17.00 uur,
---