Het Koninklijk Huis
Troonrede
Leden van de Staten-Generaal,
Willen wij daadkrachtig het economisch herstel vorm kunnen geven, dan
is stabiel bestuur gewenst. Intensief wordt sinds de Tweede
Kamer-verkiezingen van 9 juni gewerkt aan de totstandkoming van een
nieuw kabinet. Lopende de kabinetsformatie past het huidige kabinet
terughoudendheid bij het doen van beleidsvoorstellen voor het komende
jaar.
Lange tijd en wereldwijd zullen de gevolgen van de
financieel-economische crisis voelbaar blijven. Een ingrijpend pakket
van ombuigingen is nu noodzakelijk om de positie van ons land ook op de
lange termijn te verbeteren. Maatregelen voor de jaren na 2011 zullen
vanzelfsprekend door een nieuw kabinet voorbereid moeten worden.
Voorwaarde voor een duurzame ontwikkeling en welvaart is een stabiel
begrotingsbeleid. Aanvullende voorstellen om het jaarlijkse tekort op
de begroting terug te dringen, zijn onvermijdelijk. Noodzakelijke
middelen om de economie te stimuleren heeft de regering reeds ingezet.
Niet langer kan dit beleid ongewijzigd worden gecontinueerd.
Als gevolg van de dalende belastinginkomsten en de
stimuleringsmaatregelen is het overheidstekort fors opgelopen.
Staatsschuld en tekort stijgen tot een hoogte die op den duur niet
houdbaar is.
Structurele financiële maatregelen zullen nú genomen moeten worden. Om
de hoge overheidstekorten terug te dringen komt de regering met
voorstellen die de financiële positie van de Rijksbegroting op termijn
zullen verbeteren. Voldaan wordt tevens aan de voorwaarden van het
Europees Stabiliteits- en Groeipact, waaraan ons land gebonden is. De
keuzes van de regering zijn daarbij vooral ingegeven door de wens en de
noodzaak het uitgavenniveau te verlagen.
Hoewel in Nederland de werkloosheid minder hoog is opgelopen dan in de
landen om ons heen, blijft de regering zich inzetten om deze terug te
dringen. In deze moeilijke tijden is het belangrijk houvast te bieden
aan alle inwoners van ons land, met een beleid dat gericht is op behoud
van werkgelegenheid en versterking van de economie.
Op termijn zal de arbeidsmarkt als gevolg van de vergrijzing gekenmerkt
worden door een dalend arbeidsaanbod. Het blijft noodzakelijk
maatregelen te treffen die de arbeidsparticipatie vergroten, de
inzetbaarheid van werknemers verbeteren en de arbeidsmobiliteit
bevorderen.
Nederland is voor zijn welvaart voor een groot deel afhankelijk van de
levering van goederen en diensten aan het buitenland. Voor de komende
jaren moet rekening worden gehouden met een sterk toenemende
concurrentie op de exportmarkten. Vanwege ons relatief hoge
loonkostenniveau zal ons land zich moeten blijven inspannen om de
concurrentie te weerstaan door innovatieve producten en diensten van
hoge kwaliteit te leveren. Een verantwoorde loonontwikkeling is daarbij
een belangrijke voorwaarde.
Een sterke en stabiele financiële sector is voor onze samenleving en
ons internationaal opererende bedrijfsleven van bijzonder belang. Het
is daarom essentieel dat het maatschappelijk vertrouwen in de sector
wordt hersteld.
Internationaal zijn al stappen gezet ter verscherping van het toezicht.
Zo worden voorstellen voorbereid voor betere samenwerking tussen
toezichthouders en versterking van de reservepositie van instellingen.
De Nederlandse financiële sector heeft zélf verantwoordelijkheid
getoond door het opstellen van de Code Banken. Wettelijke verankering
hiervan vormt een basis om met behulp van strengere kapitaaleisen en
dwingende beloningsprincipes de vertrouwensrelatie met de samenleving
te herstellen. Voor het beheer van financiële instellingen die door de
Staat zijn overgenomen, wordt een aparte structuur opgezet.
Het Nederlandse pensioenstelsel is robuust in vergelijking met de
stelsels van andere landen. Maar maatregelen zijn noodzakelijk omdat de
stijgende levensverwachting de pensioenuitkeringen onder druk zet. Om
volgende generaties na een werkzaam leven te verzekeren van een goed
pensioen, ligt een verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd in de
rede. Werkgevers en werknemers hebben reeds laten blijken gezamenlijk
hieraan mee te willen werken.
Daarnaast heeft de economische crisis ernstige gevolgen voor de waarde
van ons pensioenvermogen. De regering hecht eraan dat de bestaande
regelgeving wordt nageleefd, teneinde het vertrouwen op lange termijn
te herstellen.
Voor de samenleving zijn niet louter financieel-economische
ontwikkelingen doorslaggevend. Maatschappelijke ontwikkelingen hebben
evenzeer hun doorwerking in de kwaliteit van onze maatschappij. Sociale
samenhang werd in de Nederlandse samenleving vaak als vanzelfsprekend
beschouwd. De afgelopen jaren zijn wij ons er echter van bewust
geworden dat dit niet zo is. In het verleden waren reeds voortdurend
inspanningen nodig om tegenstellingen en verschillen van opvatting in
de samenleving beheersbaar te houden. Deze noodzaak is in onze tijd
niet minder geworden. Het bieden van tegenwicht is niet alleen een taak
voor de regering, maar ook voor burgers en de vele maatschappelijke
organisaties die ons land telt. Een harmonieuze samenleving is gebouwd
op respect, verdraagzaamheid en wellevendheid. Dat vergt geven en
nemen, tolerantie maar ook aanpassing. Dit is de verantwoordelijkheid
van ons allen.
Onze stijgende levensverwachting is een groot goed. Tegelijkertijd
stelt zij de samenleving voor nieuwe uitdagingen. Zo zijn een adequaat
onderwijssysteem, een hoogwaardige gezondheidszorg, een leefbare
woonomgeving en een veilige samenleving voorzieningen die de nodige
financiële inspanningen vergen. Hierbij staan kwaliteit en
toegankelijkheid centraal.
Kwaliteitsverbetering in het onderwijs is steeds een prioriteit van het
regeringsbeleid geweest. Op die weg zullen nog veel stappen gezet
moeten worden. Hierbij is, naast het verwerven van kennis, ook de
aansluiting bij het bedrijfsleven en de arbeidsmarkt van belang. In
zijn afsluitend rapport heeft het Innovatieplatform voorstellen gedaan
om Nederland op de lijst van kenniseconomieën te laten opklimmen van
plaats tien tot in de top vijf. Bij de ambitie om ons land tot een echt
kennisland te maken, horen goed onderwijs en onderzoek. In de vandaag
ingediende begroting ontziet de regering het onderwijs. Daarnaast
spreekt zij het bedrijfsleven aan op een hogere bijdrage voor
ontwikkeling en onderzoek.
De gezondheidszorg is in ons land van goede kwaliteit. De
toegankelijkheid hiervan is voor alle Nederlanders zeer ruim. Daar
staat wél tegenover dat, mede door de groeiende vraag naar zorg, de
kosten in de afgelopen jaren sterk zijn toegenomen. Dit wordt
veroorzaakt door steeds grotere technologische verbeteringen en de
stijgende levensverwachting. Maatregelen om de kosten in de hand te
houden zullen worden genomen, teneinde de doelmatigheid in de
ziekenhuiszorg verder te vergroten.
Om de toegankelijkheid en het vertrouwen in de woningmarkt te
herstellen dienen investeringen en doorstroming te worden bevorderd. De
regering heeft maatregelen genomen om de woningbouw te stimuleren. Dit
is nodig, want niet alleen de bevolking blijft groeien, maar ook het
aantal huishoudens. Zeker in de Randstad is er nog steeds een grote
behoefte aan goede en betaalbare huisvesting. Daarnaast blijft aandacht
geboden voor de specifieke problemen van krimpgebieden.
De regering zal de mobiliteit verbeteren door een versnelde aanpak van
knelpunten in de infrastructuur. Een gerichte werkwijze zal moeten
garanderen dat Nederland goed is beveiligd tegen het water. Daarnaast
moet er, ook in perioden van droogte, voldoende zoet water beschikbaar
zijn.
Het veiligheidsbeleid is er al jaren op gericht om overlast en
criminaliteit aan te pakken, maar ook om de kwaliteit van het
leefklimaat in de wijken structureel te verbeteren. De wijkgerichte
aanpak blijft een goed instrument om samen met gemeenten, burgers en
woningcorporaties hieraan te werken. Het jeugdbeleid is gebaseerd op de
ervaring dat preventie loont. Alle kinderen moeten gelijke kansen
krijgen om zich te kunnen ontwikkelen. Schooluitval moet effectief
worden bestreden. Het actief beveiligen en beschermen van de
samenleving en de burger tegen intimidatie, discriminatie en geweld
blijft een hoge prioriteit van de regering.
Nederland is de op één na grootste exporteur van land- en
tuinbouwproducten. Het innovatieve en duurzame karakter van onze
agrarische sector staat wereldwijd hoog aangeschreven. Ons land kan een
belangrijke bijdrage leveren aan de mondiale voedselzekerheid door te
blijven werken aan verbetering van de huidige technologieën. De
overheid schept hierbij randvoorwaarden voor duurzame
productiemethoden.
De financieel-economische crisis heeft nog eens duidelijk gemaakt hoe
verweven Nederland is met de wereld om ons heen. Het wekt vertrouwen
dat Europa in een moeilijke tijd slagvaardig kan opereren. Niet alleen
op financieel-economisch terrein toont Europa zijn toegevoegde waarde.
Ook op het gebied van duurzaamheid worden belangrijke stappen gezet. Zo
wordt het komende jaar in Europa besloten over de aanscherping van
emissienormen voor autoverkeer.
In contacten met onze partners en internationale organisaties hebben de
bestrijding van armoede in de wereld, de duurzaamheid van onze planeet,
versterking van mensenrechten en internationale vrede en veiligheid een
centrale plaats. De inzet van Nederland tijdens de afgelopen G20 en
Europese topconferenties is mede in dat licht te bezien.
Stabiliteit, vrede en goed bestuur worden gediend met samenwerking
binnen internationale organisaties zoals de Europese Unie, de NAVO en
de Verenigde Naties. Een goed toegeruste veiligheids- en
defensieorganisatie draagt daartoe bij. De eerste taak van onze
krijgsmacht is de zorg voor de veiligheid van het eigen en het
bondgenootschappelijk grondgebied. Daarenboven heeft Nederland ook de
opdracht aanvaard bij te dragen aan internationale vredesmissies en
crisisbeheersingsoperaties. Grote dank zijn wij verschuldigd aan de
mannen en vrouwen die zich in de afgelopen acht jaren in Afghanistan
hebben ingezet, in het bijzonder in de provincie Uruzgan, om de
bevolking te helpen bij het bouwen aan een betere toekomst. Ook hen die
thans nog de verantwoordelijkheid dragen voor de veilige terugkeer van
de laatste eenheden en materieel, willen wij in onze dank betrekken.
Intens medeleven gaat uit naar degenen die gewond zijn geraakt bij het
uitoefenen van hun taken. Diep respect zullen wij blijven voelen voor
degenen die bij het vervullen van hun opdracht hun leven hebben
gegeven. Zij - en hun nabestaanden - blijven in onze gedachten. Wij
allen kunnen trots zijn op wat onder zeer moeilijke omstandigheden is
verricht in Afghanistan.
Voorbereidingen zijn getroffen om de staatkundige vernieuwingen binnen
het Koninkrijk hun beslag te laten krijgen. De Nederlandse Antillen
zullen als land binnen het Koninkrijk ophouden te bestaan. Curaçao en
Sint-Maarten krijgen elk de status van land. De eilandgebieden Bonaire,
Sint-Eustatius en Saba zullen als openbaar lichaam deel gaan uitmaken
van het Nederlandse staatsbestel. Curaçao en Sint- Maarten kunnen
blijven rekenen op steun van de regering op het terrein van
rechtshandhaving en goed bestuur.
Leden van de Staten-Generaal,
In afwachting van het aantreden van een nieuw kabinet bereidt u zich
voor op voorstellen die op veel beleidsterreinen bij u aanhangig worden
gemaakt. Over de afhandeling daarvan zal in overleg met u moeten worden
beslist. Vast staat dat veel aandacht en inspanning van u zal worden
gevraagd bij de zwaarwegende beslissingen die nodig zijn om onze
economische en sociale problemen het hoofd te bieden. U mag zich daarin
gesteund weten door het besef dat velen u wijsheid toewensen en met mij
om kracht en Gods zegen voor u bidden.