Rijksbegroting slecht voorteken voor gemeenten

21/09/2010 15:38

VNG

Werk, zorg en inburgering zwaar getroffen

De vandaag gepresenteerde rijksbegroting is een slecht voorteken voor gemeenten. Het demissionaire kabinet stapelt korting op korting richting de gemeenten. Op de terreinen werk, zorg en inburgering worden gemeenten zwaar gekort. Het werk van gemeenten op deze gebieden komt hierdoor onvermijdelijk onder druk te staan. De inwoners zijn daarvan de dupe. Versoberingen in de AWBZ en andere kortingen in de zorg zullen zorgen voor een groter beroep op de bijzondere bijstand en op welzijnsvoorzieningen, kortingen op re-integratie maken het voor gemeenten onmogelijk om mensen uit de bijstand naar werk te begeleiden of ze van werk naar werk te helpen, en de voor participatie noodzakelijke inburgeringscursussen komen onder druk te staan. De problemen worden nog eens vergroot doordat gemeenten miljoenen te weinig ontvangen voor het betalen van alle uitkeringen.

Financiële situatie gemeenten onder druk

Het rijk confronteert de gemeenten in de miljoenennota met ongefundeerde kortingen. Deze financiële tegenvallers komen bovenop de aanzienlijke bezuinigingen waar gemeenten zelf al voor staan. Door wettelijke taken door te schuiven zonder het benodigde geld, ontneemt het rijk gemeenten de ruimte om zelf te bepalen hoe zij bezuinigen. De VNG vreest dat dit de voorboden zijn voor het afschuiven van nog veel meer tekorten van het rijk op de gemeenten die daardoor minder kunnen doen voor de eigen inwoners. Dit gaat ten koste van de burger.

Het gemeentefonds blijft in 2011 op het in 2009 afgesproken niveau. Gemeenten krijgen echter minder vergoeding voor de uitvoering van landelijke regelingen. Bovendien hebben gemeenten zelf ook te maken met teruglopende eigen inkomsten en hogere uitgaven. Hierdoor moeten op lokaal niveau keuzes worden gemaakt die ingrijpende consequenties hebben voor de inwoners. De VNG is bezorgd over mogelijke maatregelen die nog komen. Daarom wil de VNG met het nieuwe kabinet graag het gesprek aan over het financiële perspectief na 2011.

Zorg (Wmo en AWBZ)

Het kabinet is van mening dat gemeenten de Wmo met 200 miljoen euro minder kunnen uitvoeren. De VNG vindt deze kortingen niet onderbouwd en onevenredig hoog. Het is een extra greep uit de kas, die zal leiden tot een aanzienlijke verschraling van de huishoudelijke hulp en andere maatschappelijke ondersteuning. Het kabinet stelt dat gemeenten de korting kunnen opvangen door aanzienlijk minder uit te geven aan persoonsgebonden budgetten voor huishoudelijke hulp, terwijl het recht op een PGB wettelijk is verankerd en de PGB's juist onverminderd populair zijn. Ook kunnen gemeenten volgens het kabinet voordeel behalen als zij (delen van) de huishoudelijke hulp vervangen door collectieve voorzieningen zoals de boodschappenservice, burenhulp of klusjesdiensten. Het is echter zeer voorbarig en speculatief om deze voordelen nu al in te boeken. Bovendien zijn deze doelmatigheidswinsten pas realiseerbaar als gemeenten één ontschot budget krijgen, terwijl het kabinet heeft besloten de middelen voor huishoudelijke hulp voorlopig in een apart budget te houden.

Werk en inkomen

De korting van minimaal 120 miljoen euro op de WSW heeft aanzienlijke gevolgen voor deze sector en daarmee voor gemeenten. De sector éénzijdig financieel korten zonder verdere maatregelen, vinden wij een verkeerde stap. Gemeenten dragen de financiële verantwoordelijkheid voor de WSW en moeten niet bij elke door het rijk veronderstelde besparing direct worden gekort. De ervaring leert immers dat bij nodige investeringen het rijk ook niet klaar staat om bij te betalen.

In 2011 gaan de kortingen op het participatiebudget verder. Vorig jaar al werd de meeneemregeling voor re-integratiemiddelen versoberd, wat voor 2011 een korting van nog eens 120 miljoen euro moet opleveren. Ook de middelen voor volwasseneneducatie worden verder teruggeschroefd met 35 miljoen euro. Daarmee is in twee jaar tijd het educatiebudget vrijwel gehalveerd.

Deze kortingen komen bovenop het tekort van 176,7 miljoen euro voor het betalen van de bijstandsuitkeringen dat gemeenten in 2010 geacht worden voor hun rekening te nemen. Omdat gemeenten op grond van vastgestelde regels uitkeringen moeten verstrekken en ook niet de hoogte hiervan kunnen aanpassen, gaat dit extreme tekort ten koste van andere gemeentelijke taken zoals de schuldhulpverlening en de bijzondere bijstand.

Al deze kortingen en de bezuinigingen op inburgering zetten het succesvolle activerende participatiebeleid van gemeenten onder grote druk. In 2011 zal wederom minder geld beschikbaar zijn om mensen aan het werk te krijgen, terwijl het aantal mensen dat een beroep moet doen op gemeenten vanwege de crisis alleen maar is toegenomen. Gemeenten zullen inspanningen om mensen aan het werk te krijgen noodgedwongen moeten staken, waardoor meer mensen langer aan de kant blijven staan. Ook voorzieningen voor jongeren zonder startkwalificatie als het Vavo zullen in 2011 in zwaar weer komen. Dit is extra schrijnend omdat juist uit recente cijfers blijkt dat de inzet van gemeenten om bijvoorbeeld de jeugdwerkeloosheid te bestrijden zeer effectief zijn.

Inburgering

Het kabinet kort in 2011 100 miljoen euro op inburgering. Voor 2011 betekent de korting dat gemeenten aan aanzienlijk minder mensen een inburgeringstraject kunnen aanbieden. Dat is een gemiste kans. De korting loopt op tot 333 miljoen euro in 2014. Dat betekent dat er vanaf dan helemaal geen budget meer is voor inburgering. Ook na 2011 geldt dat gemeenten mensen aan de balie krijgen die de Nederlandse taal onvoldoende spreken. Een steeds kleinere groep krijgt, gezien de kortingen, de gelegenheid een cursus te volgen. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van de participatie van burgers. Na jaren van veel investeringen weten veel mensen de weg naar de inburgeringscursus te vinden. Dat zijn in toenemende mate vrijwillige inburgeraars. Wanneer nu het mes in het inburgeringsbudget wordt gezet, zullen veel minder inburgeraars een cursus kunnen volgen. Gemeenten weten dat de groep vrijwillige inburgeraars een eindige groep vormen, maar het is nu nog te vroeg het budget zo drastisch af te bouwen. Gemeenten hebben bovendien het budget nodig om de trajecten te betalen die in eerdere jaren gestart zijn. Gemeenten zetten in 2011 juist in op het vergroten van participatie van deze groep inburgeraars maar zijn door deze korting gedwongen hun ambitie naar beneden bij te stellen.





http://www.vng.nl/pers