Rode Kruis Vlaanderen

Wereldrampenrapport: 2,5 miljard stedelingen blootgesteld aan steeds grotere risicoâs op rampen

Historisch moment: vanaf nu leven meer mensen in steden dan op het platteland

De Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen (IFRK) lanceert vandaag het Wereldrampenrapport met de waarschuwing dat 2,5 miljard stedelingen worden blootgesteld aan een onaanvaardbaar groot aantal gevaren. De overheden en hulporganisaties moeten dringend in actie komen.

In 2010 is een historische kaap gerond: voor het eerst in de geschiedenis van onze planeet leven meer mensen in de steden (3,495 miljard) dan op het platteland (3,412 miljard). En dus verschuiven ook de risicoâs meer en meer van de plattelandsbevolking naar de stedelijke bevolking, vooral omdat talloze steden geen rekening houden met de kwetsbaarheid van hun inwoners.

Zo wordt een groot deel van die stadsbevolking blootgesteld aan de gevolgen van de klimaatverandering en daarbij komen nog de problemen die worden veroorzaakt door de snelle verstedelijking, ondermaats lokaal bestuur, bevolkingsaangroei, ondermaatse gezondheidszorg en - in veel gevallen - toenemend geweld. De overheden maar ook de hulporganisaties hebben zich nog niet voldoende aangepast aan deze situatie. Daar moet dringend verandering in komen.

Een nieuw begrip : de kwetsbaarheidskloof

Een belangrijke bevinding van het rapport is dat een derde tot de helft van de stedelijke bevolking in landen met een laag en gemiddeld inkomen woont in zogenaamde âinformeleâ nederzettingen. Hun probleem is dat de plaatselijke overheden vaak weigeren - of niet in de mogelijkheid zijn
- om hen de infrastructuur en de essentiële dienstverlening te bieden die het risico op rampen aanzienlijk kunnen verkleinen. Op die manier ontstaat er een kwetsbaarheidskloof: de overheid kan/wil geen goed functionerende stedelijke omgeving creëren en de gemeenschap zelf heeft te weinig middelen en politieke invloed om daar iets aan te veranderen. De mensen zijn daardoor als vogels voor de kat wanneer de stad wordt getroffen door één of andere ramp.

Bekele Geleta, Secretaris-Generaal van de IFRK, zei: âVoor het eerst in de geschiedenis van de mensheid wonen er meer mensen in steden dan op het platteland, maar de wereld heeft zich niet aan deze verandering aangepast. Daarom wonen er nu meer mensen in informele nederzettingen en sloppenwijken dan ooit tevoren, waardoor meer mensen het slachtoffer worden van stedelijke rampen, zoals de vreselijke aardbeving die Haïti trof eerder dit jaar.â

Het wereld rampenrapport wil overheden en hulporganisaties aanmoedigen om werk te maken van deze stedelijke kwetsbaarheidskloof en om overal ter wereld te werken aan een goed functionerende stedelijke omgeving.

2,5 miljard stedelingen leven in slechte omstandigheden: de uitdaging van de toekomst

Meer dan 1 miljard stedelingen moeten leven in huizen van slechte kwaliteit of in krottenwijken die vaak op gevaarlijke plaatsen zijn gebouwd en waar geen structurele maatregelen zijn getroffen die gevaar moeten inperken. Daardoor lopen elk jaar meer dan 50.000 stedelingen het risico om te sterven als gevolg van aardbevingen (kijk maar naar Port-au-Prince te Haïti) en kunnen 100 miljoen mensen getroffen worden door overstromingen. Nog eens anderhalf miljard stedelingen leeft eveneens in omstandigheden die hen weinig of geen bescherming bieden tegen natuurrampen.

âEen groot deel van de stedelijke bevolking in Latijns-Amerika, Afrika en Azië is absoluut niet beschermd tegen rampenâ, zegt Geleta. âWe moeten daar dringend actie ondernemen want de komende jaren zal dit probleem alleen maar kunnen verergeren wegens de klimaatsverandering.â

De oplossing: deugdelijk bestuur

Een terugkerend thema in het rapport van dit jaar is dat deugdelijk stadsbestuur van essentieel belang is. Mensen moeten betrokken worden bij de ontwikkeling van hun stedelijke omgeving zodat ze niet worden gemarginaliseerd en blootgesteld aan rampen, klimaatverandering, geweld en een slechte levensomstandigheden.

David Satterthwaite, coördinator-schrijver van het Wereldrampenrapport en staflid aan het International Institute for Environment and Development (IIED): âMensen die in goed bestuurde steden wonen, profiteren van âs werelds beste levenskwaliteit en de hoogste levensverwachtingen. In het algemeen geldt dat hoe meer een natie verstedelijkt is, hoe sterker zijn economie wordt, hoe hoger zijn gemiddelde levensverwachting en alfabetiseringsgraad zijn en hoe sterker de democratie, vooral op lokaal niveau.â

De crisis van stedelijke armoede, snel groeiende informele nederzettingen en toenemende stedelijke rampen wordt veroorzaakt door regeringen die er niet in slagen om zich aan te passen aan de snelle verstedelijking. De crisis komt trouwens ook deels voort uit het falen van hulporganisaties die hen daarbij zouden moeten helpen. De meeste hulporganisaties hebben immers een onvoldoende (of geen) stedelijk beleid en zijn lange tijd niet bereid geweest om stadsontwikkeling op een voldoende grote schaal te ondersteunen.

Bijkomende gevaren

Het rapport constateert ook dat gedwongen uitzetting een constante bedreiging vormt voor talloze arme stadsbewoners. Grootschalige ontruimingen door de overheid verdringen elk jaar miljoenen mensen, soms voor herontwikkelings- of renovatieprojecten, of simpelweg om ongewenste groepen te verwijderen.

Het Wereldrampenrapport wijst er verder op dat stedelijke plannings- en ontwikkelingsprojecten vaak een groot deel van de stadsbevolking wettelijk vastgelegde bouwgronden ontzeggen. Het pleit er daarom voor dat bouwnormen moeten worden toegepast op een manier die past in de lokale context, waarbij men rekening houdt met o.a. betaalbaarheid en resistentie tegen extreme weersomstandigheden.

Ook de ligging van steden heeft invloed op klimaatgebonden gevaren voor hun inwoners. Zo ligt meer dan de helft van 37 Afrikaanse steden met meer dan 1 miljoen inwoners in laag gelegen kustgebieden. Als de zeespiegel 50 cm stijgt dan zullen meer dan 2 miljoen mensen in Alexandrië (Egypte) hun huis moeten verlaten.

Wereldrampenrapport 2010 â stedelijke risicoâs in cijfers

3.495 miljard : Aantal stedelingen in 2010
3.412 miljard : Aantal plattelandsbewoners in 2010 2.6 miljard : Aantal stedelingen in landen met een laag en gemiddeld inkomen
2.5 miljard : Aantal mensen wereldwijd dat risico loopt op Dengue (knokkelkoorts)

1.4 miljard : Geschat aantal mensen dat tegen 2020 in sloppenwijken zal wonen

1 miljard : Aantal stedelingen die in 2010 in overbevolkte sloppenwijken wonen
925 miljoen : Aantal stedelingen in landen met een hoog inkomen 142 miljoen : Gemiddeld aantal mensen dat jaarlijks getroffen wordt door een natuurramp, incl. overstromingen (cijfers van 2000-2008) 99 miljoen : Gemiddeld aantal mensen dat jaarlijks getroffen wordt door overstromingen (cijfers van 2000-2008)
50.184 : Gemiddeld aantal mensen dat jaarlijks sterft door aardbevingen (cijfers van 2000-2008)
10.551 : Aantal sterfgevallen als gevolg van natuurrampen in 2009 351 : Aantal gemelde natuurrampen in 2009
6 : Aantal doodgeboren kinderen per 1.000 levend geboren kinderen in geïndustrialiseerde landen
79 : Aantal doodgeboren kinderen per 1.000 levend geboren kinderen in ontwikkelingslanden
72% : Mensen die in Europa in stedelijke gebieden wonen 70% : Zoveel zal de wereldwijde landbouwproductie moeten groeien om de negen miljard mensen die in 2050 op de wereld zullen zijn, te voeden 13% : Van de wereldbevolking woont in uiterst kwetsbare, laaggelegen kustgebieden (die 2% van de landoppervlakte beslaan)

Mechelen, 22 september 2010

(c) 2010 - Rode Kruis-Vlaanderen, Motstraat 40, 2800 Mechelen - tel. 015 44 33 22 - fax 015 44 33 11 - info@rodekruis.be - disclaimer - bankrek. 096-0000096-20