Beter opereren met nieuwe Nederlandse operatierobot Sofie
Geplaatst: 27 september, 2010
Met de huidige operatierobots 'voelt' de chirurg niet hoe krachtig hij
snijdt of aan de hechtdraad trekt, en de robots zijn groot en onhandig
in het gebruik. TU/e-onderzoeker Linda van den Bedem ontwikkelde daarom
een veel compactere robot, die de chirurg door 'force feedback' laat
voelen wat hij doet.
Linda van den Bedem bij de slave van operatierobot Sofie. Foto Bart van
Overbeeke.
Met robotchirurgie kunnen zeer gecompliceerde en precieze kijkoperaties
worden uitgevoerd in borstkas en buikholtes. Operatierobots zijn dan
ook een verrijking van het instrumentarium van de chirurg. Maar er valt
nog genoeg aan te verbeteren.
Van den Bedem (31) promoveerde afgelopen week aan de TU/e op een nieuw
type operatierobot, Sofie. Meer specifiek: ze promoveerde op de 'slave'
van de robot, het robotonderdeel dat de operatie aan de tafel uitvoert.
Van den Bedem bouwde hier een prototype voor. Verder bestaat Sofie
onder meer uit een master, het stuurpaneel van de chirurg, met
aangedreven joysticks.
Kracht
Een van de eigenschappen die Sofie onderscheiden, is de 'force
feedback', ofwel 'tactiele terugkoppeling' in de joysticks waarmee de
chirurg opereert. Met deze tegendruk kan een chirurg precies voelen
welke kracht hij uitoefent als hij een hechting aanbrengt of een stukje
weefsel opzij drukt. Het laatste stukje hiervan, de control van de
force feedback, wordt momenteel ontwikkeld.
Kantelen
Ook is Sofie zeer compact en daardoor minder een sta-in-de-weg in de
operatiekamer en boven de patiënt. De geringe afmetingen hebben nog een
ander voordeel: de slave van Sofie staat niet op de vloer, maar wordt
bevestigd op de operatietafel. Hierdoor is het niet nodig om alles
opnieuw in te stellen wanneer de operatietafel met patiënt verplaatst
of gekanteld wordt. Verder biedt Sofie de mogelijkheid om een orgaan
van verschillende kanten te benaderen en ze kan zelfs om de hoek
opereren. Van den Bedem bouwde de robot met hulp van de technische
dienst van de TU/e. De universiteit heeft deze kennis gepatenteerd.
Commercieel
Linda van den Bedem werkt momenteel met collega's aan een business case
om te verkennen of Sofie ook commerciële potentie heeft. Volgens Van
den Bedem zijn chirurgen in ieder geval erg enthousiast over het
prototype. En ook de prijs moet een stuk aantrekkelijker worden dan die
van de huidige generatie robots, waaraan een prijskaartje hangt van
zo'n anderhalf miljoen dollar. De onderzoekster verwacht dat het nog
zeker vijf jaar duurt voordat Sofie echt op de markt kan zijn.
Linda van den Bedem promoveerde 22 september op haar proefschrift:
Realization of a demonstrator slave for robotic minimally invasive
surgery. Ze deed haar onderzoek bij de faculteit Werktuigbouwkunde, met
subsidie van technologiestichting STW. Professor dr.ir. Maarten
Steinbuch is haar eerste promotor.
Technische Universiteit Eindhoven